Heeft u het webinar gemist? Kijk het kan nu terug! Tijdens dit webinar werden de emoties van hartpatiënten voor en na de operatie besproken. Cardiothoracaal chirurg Ehsan Natour is ervan overtuigd dat hier veel te weinig aandacht is. Hij schreef hier zelfs een boek over: Als het leven stilstaat. Wil u hier een gesigneerd exemplaar van ontvangen? Mail ons dan.
Ook werden er veel vragen gesteld en deelden mensen hun persoonlijke ervaringen. Bedankt hiervoor!
Hartpatiënten die zich niet uit het veld laten slaan door hun medische dossiers en gewoon lekker de camino of andere langeafstandspaden gaan lopen. Ze bestaan. Waar halen ze de fysieke én mentale kracht vandaan? Hartpatiënten Nederland sprak met Nico, grotendeels solo onderweg, en Lilliane, die regelmatig met een groep op pad gaat.
“Toegegeven, ik heb mijn hele leven veel gedaan aan mijn fysieke conditie. Ik bekleedde diverse leidinggevende functies bij de Nationale Politie dus dat moest ook wel. Rond de vijftig jaar, zat ik met een hectische baan nog midden in de rat race. Thuis was er een opgroeiend gezin. In 2005 moest ik na hartfalen gedotterd worden. Het drukte me met de neus op de feiten. Dat een mens niet te veel moet uitstellen. Ik nam meer tijd voor mijn gezin én voor de Camino de Santiago. Het zat al in mijn hoofd om die ooit eens te gaan doen. Met het ouder worden, wil je je wat meer bezinnen. Tijdens het dagenlange wandelen ben je alleen met basale dingen bezig: je oriëntatie, fysieke gesteldheid, eten en slapen. Dat geeft ruimte om over het leven na te denken. Wat doe ik? Is dit het? Na die eerste camino, de Francés, ben ik er meerdere gaan doen: de Del Norte en de Primitivo. Ik was eraan verslaafd geraakt.”
----
Een mens op z’n vijfenzestigste oud? Nee! Onzin. Van dat idee moeten we af. Als het tenminste aan hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder ligt. Met zijn nieuwe boek Oud worden, jong blijven geeft hij een duidelijke boodschap af: stop met al die vooroordelen over ouderen.
Ouder worden is tegenwoordig een actueel onderwerp, en ook één die nog altijd gepaard gaat met stereotypering. Waarom zou iemand op z’n vijfenzestigste bijvoorbeeld niet meer kunnen werken? Volgens Scherder moeten we ophouden met op deze manier naar ouderen kijken. “Velen van ons zijn opgegroeid met het idee dat ouder worden met gebreken komt. Natuurlijk heb je meer kans op gebreken, maar dat betekent niet dat je nergens meer toe in staat bent. Er zijn genoeg oudere mensen die nog heel graag willen werken, maar overal worden afgeserveerd vanwege hun leeftijd. Onterecht. De achteruitgang begint al op je dertigste en niet pas op je vijfenzestigste. Iemand van vijfenzestig kan wel net zo fit zijn als iemand van dertig. Als je maar actief blijft.”
Oud worden en jong blijven is volgens Scherder dan ook zeker mogelijk, mits we moeite doen. Dit is een boodschap die als een rode draad door zijn boek loopt. Of je nu jong of oud bent: moeite doen is de sleutel tot succes, zegt de hoogleraar. “Als je jong bent, gaat moeite doen als het ware vanzelf. Je gaat naar school, vervolgens doe je een studie of cursus, solliciteer je, wissel je eens van baan… Kortom: je zet je in en daagt jezelf uit. Op den duur, als je ouder wordt, heb je vaak een vaste baan en een gezin, heb je je plekje als het ware gevonden. Dat is zo rond je dertigste tot vijfendertigste. Dat je op bepaalde vlakken dan minder wordt uitgedaagd en dat dat gevoel van moeite doen een beetje verdwijnt, merk je nog nauwelijks. Want, zo blijkt uit studies, je past je omgeving gewoon een beetje aan. Totdat je vijfenzestig bent, geen kinderen meer thuis hebt wonen en met pensioen gaat. Dan sta je opeens weer voor het nemen van grote stappen en kun je merken dat het wat minder makkelijk gaat. Juist daarom moet je je hele leven zowel fysiek als mentaal moeite blijven doen. Dan kun je die stabiele lijn doortrekken en daarmee het risico op alle negatieve effecten van het ouder worden – dus vanaf je dertigste – verkleinen.”
Er is overigens wel een kanttekening. Het is een ander verhaal als je je hele leven zwaar lichamelijk werk hebt gedaan en ‘versleten’ bent, zegt Scherder. “Voor deze mensen is het vaak beter om met pensioen te gaan, zeker bij klachten. Als zij met pensioen gaan, zie je vaak dat ze fysiek echt opknappen doordat er rust in het lichaam komt. Echter kun je dan wel lichamelijk met pensioen gaan, maar dat betekent niet dat je jezelf cognitief niet kunt blijven uitdagen. Wat dat betreft moet je gewoon doorpakken. En op de zojuist genoemde uitzondering na, geldt voor iedereen dat de combinatie van jezelf zowel cognitief als lichamelijk uitdagen, het meest ideaal is.”
Bij cognitieve inspanning kun je bijvoorbeeld denken aan een cursus. Iets dat dus écht wat van je vraagt. Scherder noemt als voorbeeld een bekende studie van de onderzoeksgroep van Denise Park, genaamd The Busier the Better. “Aan deze studie hebben allerlei mensen van tussen de vijftig en negenentachtig jaar meegedaan. Wat bleek? Hoe drukker deze mensen waren, hoe beter het met ze ging. In die studie hebben ze deze mensen twee intensieve cursussen op serieus niveau laten doen, namelijk quilten en fotografie. Na beide cursussen bleek ook het geheugen van de deelnemers te zijn verbeterd. En dat terwijl het geheugen helemaal niet specifiek getraind werd, maar tóch ging het vooruit. Waarom? Omdat ze iets compleet nieuws gingen doen dat moeite kostte. Juist daarom moet je je brein je hele leven lang, dus ook als je met pensioen gaat, blijven inspannen. Anders krijg je te maken met iets dat we ‘underuse’ noemen: je brein als het ware te weinig gebruiken.”
Is er dan ook nog een bepaalde leeftijd waarop het te laat is? Nee, zegt Scherder. “Hoe eerder je jezelf gaat uitdagen, hoe beter. Toch zijn er ook door de jaren heen genoeg momenten waarop je dit alsnog kunt oppakken. Of je nu zestig of zeventig bent: grijp die kans. Probeer ook als hartpatiënt zowel cognitief als fysiek – en dat laatste natuurlijk wel in overleg met je cardioloog – in een zo goed mogelijke conditie te blijven. Probeer te bedenken waar je grens ligt, zonder over je grens te gaan. Als je de hele dag, of een groot deel van de dag, zit, kun je het zitten dan misschien onderbreken? Tussendoor even opstaan? Je hart is een spier en die is gebaat bij iedere vorm van activiteit. Elke stap is er één, zeg ik altijd. Je kunt die neergaande lijn van ouder worden dan wel niet meer omhoog krikken, maar je kunt ‘m nog wel horizontaal laten lopen. Dat is natuurlijk al geweldig. Voor elke leeftijd geldt hetzelfde: doe moeite!”
Wij willen onze lezers zo breed mogelijk van nuttige informatie voorzien en op die manier de samenleving transparanter maken. Dat behoort tot onze doelstelling. Wij helpen daarbij. Onafhankelijk en objectief.
Tekst: Laura van Horik
Beeld: Erik Scherder
Dit artikel verscheen eerder in het HPNLmagazine.
Als het lichaam wel wordt geactiveerd, maar het hoofd achterblijft, zal een gezonde levensstijl nooit helemaal binnen handbereik zijn. Dat is de filosofie van personal trainer en lifestyle coach Radmilo Soda. In zijn sportstudio begeleidt hij mensen met persoonlijke sportprogramma’s, maar niet voordat eventuele mentale bagage overboord is gegooid.
Al meer dan de helft van zijn leven staat Radmilo Soda bijna dagelijks in de sportschool. Niet alleen omdat hij het belangrijk vindt om zelf fit te blijven, maar te meer omdat het zijn levensdoel is om daar anderen bij te helpen. Als personal trainer en lifestyle coach begeleidt Soda mensen zowel fysiek als mentaal in het nastreven van een gebalanceerd sportritme en een gezonde levensstijl.
----
Doodsangst. Dat is het gevoel waarmee hartpatiënten de operatiekamer ingaan. Ze zijn in shock. Soms proberen ze nog snel een afspraakje met God te maken. “Als ik dit overleef, beloof ik dit en dat…”. De operatie werpt zijn schaduw ver vooruit. “Als je bij de hartchirurg zit die je uitlegt wat je te wachten staat, hoor je niks van wat die man zegt. Je bent in shock. Eenmaal thuis kun je niet navertellen wat er gezegd is.”
----
Fotograaf Kim Feenstra maakte 50 indringende portretten van kinderen en volwassenen met een aangeboren hartafwijking en 25 portretten van verschillende medewerkers van het UMCG en het Beatrix Kinderziekenhuis van het UMCG die hen behandelen. Vanaf woensdag 9 november tot en met zondag 20 november zijn de foto’s te bewonderen op de Nieuwe Markt voor het Groninger Forum.
Met de tentoonstelling ‘Streepje voor’ staan we stil bij het 75-jarig bestaan van het Centrum voor Congenitale Hartafwijkingen (CCH) van het UMCG. In dit expertisecentrum worden patiënten met een aangeboren hartafwijking uit Noord- en Oost-Nederland en Noord-West Duitsland behandeld. Waar vroeger de meeste kinderen met een hartafwijking jong overleden, is de overlevingskans inmiddels sterk verbeterd. De zorg heeft in de afgelopen 75 jaar een enorme ontwikkeling doorgemaakt: veel kinderen worden nu volwassen.
Maar dit volwassen worden is niet altijd even makkelijk. Door de operatie zijn de meeste kinderen getekend voor het leven, met een groot litteken op hun borst. Dit kan schaamte met zich meebrengen en onzekerheid, vooral tijdens de puberteit. Maar voor sommigen staat het juist voor trots, levensvreugde en de kracht om door te zetten. Ieder heeft zijn unieke verhaal en met deze tentoonstelling krijgen deze verhalen het podium dat ze verdienen.
De tentoonstelling ‘Streepje voor’ bestaat uit 50 portretten van patiënten en 25 portretten van medewerkers van het Centrum voor Congenitale Hartafwijkingen. Belangrijk doel van de expositie is om patiënten met een aangeboren hartafwijking – die trots zijn op hun lichaam zoals het is – een inspiratiebron te laten zijn voor jongeren die kampen met onzekerheden over hun lichaam en litteken.
Het kinderhartcentrum van het UMCG is afgelopen jaar veel in het nieuws geweest vanwege het voorgenomen besluit om deze zorg te concentreren in twee centra (Utrecht en Rotterdam). Op dit moment is de NZa bezig met het in kaart brengen van de impact van dit besluit. In december zal dit rapport aan minister Kuipers aangeboden worden. Deze expositie laat zien wat het belang van dit centrum is voor de patiënten met een aangeboren hartafwijking in Noord- en Oost-Nederland.
De tentoonstelling is tot en met zondag 20 november op de Nieuwe Markt in Groningen te bewonderen en is mede mogelijk gemaakt door diverse partners zoals de gemeente Groningen, de provincie, de Fotofabriek en stichting FB Oranjewoud.
Bron: www.rug.nl
Toen Fred Onderwater (85) zijn geliefde vrouw verloor door een hartaanval, raakte hij daarmee ook zijn reismaatje kwijt. Maar thuisblijven, dat is niks voor hem. Fred ontdekte HartbrugReizen én vond vorig jaar opnieuw de liefde, via een datingsite.
Freds vrouw Ida had last van boezemfibrilleren, een hartritmestoornis waarbij het bloed niet goed in het hart wordt rondgepompt. Hierdoor ontstonden er bloedpropjes, waarvan er een in Ida’s hersenen terechtkwam. “Toen ik haar aantrof wist ik meteen wat er aan de hand was,” vertelt Fred over die dag in 2008. Hij belde 112 en de ambulance bracht hen zo snel mogelijk naar het ziekenhuis. De toen 69-jarige Ida was door de beroerte halfzijdig verlamd geraakt en kon bijna niet meer praten. Na een behandeling in het ziekenhuis reed het koppel vijf dagen in de week op en neer tussen hun huis en het revalidatiecentrum. “Daar werden wonderen verricht,” zegt Fred. “Het was een heel inspannende periode voor ons allebei, maar Ida had een sterke wil om erdoorheen te komen. En dat lukte. Na negen maanden kon ze weer sporten en fietsen.”
----
Valentine Dillisse, beter bekend als Dokter Valentine, is arts én hartpatiënt. Ze mediteert al twintig jaar en merkt duidelijk de effecten daarvan op haar gezondheid. En dat gunt ze iedereen.
Dat een gezond hart een hoop kan betekenen is leefstijlarts én hartpatiënt Valentine Dillisse - ook wel Dokter Valentine - meer dan duidelijk. Zo hebben gezonde bloedvaten veel invloed op bijvoorbeeld seks en de beleving hiervan.
Een goed seksleven wordt bepaald door verschillende factoren, zoals stemming en uithoudingsvermogen. Bij seksuele inspanning verhogen de hartslag en bloeddruk. Deze factoren zijn te beïnvloeden door middel van leefstijl, vertelt Valentine. “Factoren als stemming en uithoudingsvermogen zijn te herleiden naar bloedvaten. Als je goed zorgt voor je hart en bloedvaten, zal je seksuele beleving ook anders zijn. De doorbloeding van je seksuele organen wordt dan bijvoorbeeld beter. Ook heb je minder kans op effecten als een hoge bloeddruk, snellere hartslag of pijn op de borst.”
----
Die muesli die u elke ochtend in uw yoghurt eet, dat vruchtensap dat u graag bij de lunch neemt: ze lijken misschien heel gezond, maar bij nadere inspectie kan zomaar eens blijken dat er wel érg veel suikers in zitten. Om die verborgen boosdoeners beter te kunnen herkennen, organiseerde Hartpatiënten Nederland onlangs een aantal VIP-dagen, in samenwerking met Daan de Wit, onderzoeksjournalist en auteur van diverse boeken. We spraken met twee deelnemers over hun ervaringen.
Hermine (68) kreeg in juli 2020 een hartstilstand. Ze herstelde wonderbaarlijk goed, maar er bleef iets aan haar knagen. Ze wilde haar leefstijl veranderen, maar vond niet de begeleiding die ze zocht. “Tijdens mijn revalidatietraject bleef ik continu aan de mouw trekken van alle deskundigen die daar rondliepen. Ik wilde doorverwezen worden naar een diëtist die me kon helpen mijn cholesterol te verlagen, maar ik kreeg nul op rekest. Ik moest het zelf uitzoeken. Ik had een grote wens om mijn medicatie te reduceren of zelfs helemaal te elimineren, maar de begeleiding waar ik op had gehoopt om dat streven te bereiken, bleef uit.” Hermine zocht na haar revalidatie contact met een diëtiste, maar ook dat was bepaald niet zaligmakend. “Dit bleek een voedingsdeskundige die me een behoorlijk prijzig dieet voorschreef. Ik had zes eetmomenten
per dag en moest veel brood en andere koolhydraatrijke producten eten. Het toppunt was de kerstmaaltijd: die bestond uit een vegetarische schijf met aardappelen en bloemkool. Vreselijk, zo fantasieloos!”
Tijdens een webinar van Hartpatiënten Nederland, waarbij in gesprek werd gegaan met Daan de Wit, hoorde Hermine voor het eerst over de VIP-dag. “Omdat Daan voorstander is van zo min mogelijk, of zelfs géén medicijnen, was mijn interesse gewekt. Inmiddels heb ik mijn medicijngebruik kunnen terugdringen van acht naar drie pillen, dus dat is gelukkig al winst. Toch denk ik dat er nog meer mogelijk is. Hoe meer informatie je hebt, hoe beter.” Haar deelname heeft Hermine als positief ervaren. “De dag was heel goed opgebouwd. Iedereen kon zijn of haar persoonlijke verhaal kwijt en daar werd op een natuurlijke manier op ingespeeld. Er werd veel informatie
gegeven en met name tijdens de excursie in de supermarkt heb ik echt wel een aantal praktische dingen geleerd. Ik weet dat beweging heel belangrijk is, dus dat doe ik dan ook veel, maar het is ook weer niet zo dat ik alléén maar gezonde dingen eet. Het moet immers wel leuk blijven. Dankzij de VIP-dag weet ik nu wel weer meer over suiker en koolhydraten en het effect op mijn cholesterol. Daar kan ik nu een stuk bewuster mee omgaan.” Hermine realiseert zich ook dat leefstijlverandering niet van de ene op de andere dag gaat: “Het is een proces. Ik had nooit gedacht dat ik hartpatiënt zou worden, ik was het opeens. Omdat ik ben gaan nadenken over leefstijl, weet ik dat ik patronen moet doorbreken die er al mijn hele leven in zitten. Daar moet ik mijn weg in zoeken, en dan is houvast in de vorm van zo’n informatieve dag heel fijn.”
Wout Wisse (69) houdt zich sinds zijn 28e bezig met alternatieve geneeswijzen en een gezonde leefstijl. Hij volgde opleidingen in homeopathie en acupunctuur en verdiepte zich in orthomoleculaire geneeskunde, waarbij voedingsstoffen en natuurlijke supplementen centraal staan. “Het begon met fysieke en mentale klachten die ik in mijn twintiger jaren kreeg. Ik had last van mijn maag, was depressief en had problemen met mijn zicht. In plaats van medicatie, die een arts snel voorschrijft, ben ik met homeopathische middelen en acupunctuur begonnen. Mijn klachten waren binnen afzienbare tijd verdwenen. Daarna heb ik mijn interesse nooit meer losgelaten.”
Wout gelooft dat veel lichamelijke klachten veroorzaakt worden door stress en leefstijl. “We leggen onszelf van alles op en we maken ons continu druk. Alles is duurder dan we dachten, we willen beter presteren dan we al deden, alles moet alleen maar méér zijn. Eigenlijk zijn veel mensen dus chronisch gestrest, en stress veroorzaakt de aanmaak van het stresshormoon cortisol. Daardoor kunnen kransslagaders verkrampen, het bloed krijgt minder zuurstof, en uiteindelijk kan het hart minder gaan functioneren. Bij de dokter krijg je daar een pilletje voor, maar ik denk dat we ons bewust moeten worden van de processen die ons lichaam sturen. Gezonde voeding en een gezonde leefstijl vormen de basis van ons dagelijks functioneren. Als je dat aanpakt, pak je je hele gezondheid aan.”
Wout vond de supermarktsafari tijdens de VIP-dag daarom ook erg nuttig. “Dankzij de uitleg ben ik me weer meer bewust geworden van de manier waarop ik verpakkingen moet bekijken. Als er op een verpakking meer dan vijf middelen staan die een oma niet zou herkennen, dan moet je het niet nemen. Dat zijn dan waarschijnlijk allemaal geur-, kleur- een smaakstoffen en daar heeft je lijf helemaal niks aan. Ook ben ik me er weer extra van bewust dat ik goed moet letten op het aandeel suikers in producten.” Het belang van de VIP-dagen lijkt Wout dus wel duidelijk: “Als je de kosten in de gezondheidszorg omlaag wilt hebben, moet je eens goed gaan nadenken over gezonde voeding.”
Tekst: Yara Hooglugt
Beeld: Wout en Hermine
Dit artikel verscheen eerder in het HPNLmagazine.
