Vraag naar verschillende manieren van gezond eten en kok Iris Heuer van GreenTwist weet het. Zij specialiseerde zich binnen haar werk in allerlei gezonde voedingspatronen: van vegetarisch tot glutenvrij en van lactosevrij tot koolhydraatarm. (meer…)
Weerstand verbeteren
In het rijtje van coronamaatregelen als handen wassen en afstand houden, ontbreekt een belangrijke maatregel: gezond leven. Met een gezonde leefstijl kun je je weerstand namelijk verbeteren. En dat is niet alleen nu belangrijk; ook als het coronavirus onder controle is.
Een gezonde leeftijd bestaat uit een aantal pijlers: gezond eten, bewegen, niet roken, ontspannen, goed slapen en je gewicht op peil houden.
Gezonde voeding
Het wordt steeds duidelijker dat je door gezond te eten je weerstand kunt ondersteunen. Sommige voedingsmiddelen blijken daarbij gunstiger voor het immuunsysteem dan anderen. Zo is het goed om vooral te kiezen voor pure en weinig bewerkte voedingsmiddelen als groente, fruit, noten, olijfolie en vette vis. Sterk bewerkte voedingsmiddelen als gefrituurd voedsel, frisdrank, witte graanproducten en vleeswaren of ander bewerkt vlees blijken ongunstiger te zijn. Deze voedingsmiddelen kunnen in het lichaam ontstekingen in de hand werken en dat is minder positief voor de weerstand.
Er zijn wat voedingsstoffen die in de voeding zitten die een ontstekingsremmende werking hebben. Dit zijn:
- Omega 3-vetzuren (die zitten vooral in vette vis zoals zalm, haring en makreel)
- Beschermende stoffen als polyfenolen die bijvoorbeeld zitten in zwarte bessen en frambozen, broccoli, druiven en groene thee
- Bepaalde vitamines zoals vitamine A (o.a. in vlees, vis, eidooier, halvarine, margarine, bak- en braadproducten), vitamine C (in fruit, groente en aardappelen, met name in koolsoorten, citrusfruit, kiwi’s, bessen en aardbeien), vitamine D (o.a. in vette vis, halvarine, margarine, bak- en braadproducten, vlees en eieren. Ook zonlicht is een bron) en vitamine E (in zonnebloemolie, halvarine, margarine, brood, graanproducten, noten, zaden, groenten en fruit)
- Vezels (die zitten vooral in groente, fruit, aardappelen, volkorenbrood, ontbijtgranen, peulvruchten en noten)
Goed gewicht
Heb je overgewicht en bevindt het vet zich vooral rond je buik? Dan boek je veel weerstandwinst als het je lukt geleidelijk wat van dat buikvet kwijt te raken.
Buikvet is namelijk een orgaan dat hormonen aanmaakt die voor chronische laaggradige ontstekingen zorgen. Hierdoor kan bijvoorbeeld de bloeddruk stijgen, maar ook je immuunsysteem wordt er continue door belast en uit balans gebracht. Als er dan een virus langskomt, reageert het immuunsysteem minder goed. Dat betekent dat het virus zich sneller kan vermeerderen bij iemand met obesitas dan bij iemand met een gezond gewicht.
Beweging
Bewegen is goed voor je conditie, je spieren en je gewicht. Maar wist je dat bewegen ook je immuunsysteem een boost geeft? Het helpt je lichaam bij de afweer tegen bacteriële infecties en virussen. Regelmatige lichaamsbeweging kan ook de veroudering van je immuunsysteem beperken of vertragen. Aan de slag dus! Plan bijvoorbeeld elke dag een moment om oefeningen te doen die je op tv of internet kunt vinden. Wandel of fiets dagelijks, of dans op favoriete muziek. Bedenk dat ook stofzuigen, gras maaien en ramen wassen extra beweging is.
Tip: beweeg, als het even kan, buiten. Het liefst 30 minuten per dag. Uv-stralen van de zon zorgen ervoor dat je huid vitamine D aanmaakt. En vitamine D speelt ook een rol bij het op peil hadden van je immuunsysteem.
Stoppen met roken
De stoffen die je met roken binnenkrijgt, verzwakken je immuunsysteem. Dat geldt algemeen, maar helemaal voor de longen. Rokers zijn daarom meestal gevoeliger voor bijvoorbeeld virusinfecties. Rook je en wil je stoppen? Je gezondheid verbetert daardoor meteen. En je lichaam kan dan beter op bijvoorbeeld een virus reageren. Neem zeker eens een kijkje op de website www.ikstopnu.nl. De site is ingericht om mensen zo goed mogelijk te helpen bij het stoppen met roken.
Goed slapen
Goed en voldoende uren slapen is heel belangrijk voor een goede werking van het immuunsysteem. Als je een chronisch slaapgebrek hebt, kunnen er laaggradige ontstekingen in je lichaam ontstaan. Hierdoor verhoogt je gevoeligheid voor infecties.
Tips voor een goede nachtrust:
- Ga op tijd naar bed en houd zoveel mogelijk een vast ritme aan, ook in het weekend
- Doe beeldschermen (tv, tablet, telefoon) een uur voordat je gaat slapen al uit. Het licht van het beeldscherm houdt je geest wakker
- Doe iets wat ontspant voordat je naar bed gaat, zoals lezen, vrijen, mediteren of een korte avondwandeling
- Zorg dat je slaapkamer koel en donker is en dat je beddengoed fris is
Ontspanning
Hard werken, weinig tijd om te relaxen en je veel zorgen maken. Voor je het weet stijgt het stressniveau in je lichaam, maak je meer stresshormonen aan en krijg je klachten. Door stress kun je bijvoorbeeld slechter slapen maar ook je weerstand neemt af door stress. Neem daarom na een periode met stress bewust tijd voor jezelf. Zo krijgt je lichaam de tijd om stresshormonen af te voeren.
Tips voor minder stress:
- Laat regelmatig de boel even de boel. Plan bijvoorbeeld regelmatig een dag voor jezelf of je gezin, zonder verdere afspraken
- Ga in een lekkere stoel zitten met een drankje en geniet van een boek of mooie muziek
- Ook opruimen geeft rust. Pak vandaag bijvoorbeeld de voorraadkast aan en ruim volgende week de kledingkast eens op
- En probeer elke dag een wandeling te maken. Bewegen in de buitenlucht ontstresst
Bronnen:
- https://www.nieuwsvoordietisten.nl/onbewerkte-voeding-is-goed-voor-de-weerstand-tegen-het-coronavirus/
- tno.nl/publication/34636639/US07iV/TNO-2020-covid.pdf
- https://www.nieuwsvoordietisten.nl/relatie-obesitas-immuunsysteem-en-corona/
Voor meer artikelen over o.a gezonde leeftijd klik hier
Plantaardig eten als leefstijlinterventie
Voeding als middel om grip op je gezondheid te krijgen
In 'gezondheidsland' is er veel discussie over, eet je wel of geen dierlijke producten? Voor beide visies zijn veel argument en te noemen. Een plantaardig voedingspatroon kan van grote impact zijn op je gezondheid. In dit artikel licht ik plantaardig eten toe en geef ik tips hoe je dit kan aanpakken.
Een plantaardig voedingspatroon is op verschillende manieren in te richten, zo kun je afstemmen op een manier van eten die bij jou past:
----
Als lid van Hartpatiënten Nederland heeft u onbeperkte toegang tot alle Premium-artikelen op hartpatienten.nl. Het enige wat u hiervoor hoeft te doen is inloggen op uw profiel. Het zijn artikelen waar we trots op zijn en die we graag met u als trouwe lezer delen.
Mediterrane leefstijl
Ze heeft samen met haar zus Janine al twee mediterraan getinte kookboeken geschreven, en in augustus komt het derde uit. Cardioloog Annemieke Jansen is een groot voorstander van het mediterrane eetpatroon, dat bekendstaat om zijn preventieve werking op het gebied van hart en bloedvaten.
Het gezonde mediterrane eetpatroon kent diverse componenten die ervoor zorgen dat we de juiste voedings- en bouwstoffen tot ons nemen. Het gezonde karakter van de mediterrane keuken is door tientallen onderzoeken wetenschappelijk onderbouwd, en houdt concreet in: veel volkoren producten, vis, groente, olijfolie, vers fruit, peulvruchten, noten en matige hoeveelheden zuivel. Producten als verse groente, noten, olijfolie en kruiden zorgen ervoor dat lichaamscellen langer behouden blijven. Volgens de wetenschap en dus ook de twee zussen is het mediterrane eetpatroon dé manier om langer te leven.
Impact hart- en vaatziekten
Eén onderdeel van deze leefstijl is het eten van meer vis en minder vlees. Kan er dan worden aangenomen dat dierlijke eiwitten slechter zijn dan plantaardige? Dat is een moeilijke vraag, zo zegt Annemieke. ‘Wat we weten, is dat het goed voor je hart is om dierlijke eiwitten regelmatig te vervangen door plantaardige eiwitten. Dat verlengt je leven en verbetert de kwaliteit ervan. Plantaardig eten in het algemeen verlaagt het risico op hart- en vaatziekten; dat is wetenschappelijk aangetoond. Wat ook vaststaat, is dat vlees impact heeft op hart- en vaatziekten. Maar of dierlijk dan per se slechter is dan plantaardig? Dat is niet bewezen.’
Herkomst en kwaliteit
Wat volgens Annemieke wél met zekerheid kan worden gezegd, is dat dierlijke producten slechter zijn als ze zijn bewerkt. ‘Neem bijvoorbeeld ham, bacon of worstjes: allemaal producten die veel uit zout en transvetten bestaan. Deze toevoegingen zorgen ervoor dat ze langer houdbaar zijn, maar ze doen ons lichaam geen goed. Daarnaast is aangetoond dat je, als je veel rood vlees eet, een verhoogde kans hebt op darmkanker.’ Minder vlees eten is volgens de cardioloog dan ook beter. En als je het wel eet? Kijk dan naar waar het vandaan komt en wat de kwaliteit van het product is. ‘Herkomst is zeker van belang. Kijk bijvoorbeeld naar hoe het dier heeft geleefd. Als een dier zijn hele leven plantaardig heeft gegeten, bevat z’n vlees waarschijnlijk meer onverzadigde vetten. Dit zijn de goede vetten voor ons lichaam. Vlees van zo’n dier heeft dan ook niet per definitie een slechte invloed op ons cholesterol en heeft geen directe relatie met hart- en vaatziekten.’
Vegetarisch vlees
Als je overstapt op plantaardig, heeft dat volgens Annemieke duidelijk een positief effect op cholesterol en ziekten. Echter wil dat niet zeggen dat alle vervangende vleesproducten automatisch goed zijn: ook daarbij moet je letten op de hoeveelheid zout en vetten die erin verwerkt zijn. ‘Omdat ook deze producten langer houdbaar moeten zijn, worden ze soms volgestopt met bijvoorbeeld zout. Vegetarisch vlees is dus niet altijd beter. Het is tegenwoordig eigenlijk bijna hogere wiskunde: je moet alles op de etiketten nakijken. Dat is niet makkelijk. Transvetten, oftewel slechte vetten, zijn in zulke producten maar moeilijk te herkennen. Maar wat je kunt onthouden: een product dat als mager verkocht wordt, bevat vaak meer toegevoegde suiker en zout voor de smaak.’
Omega 3
Wat vlees betreft is het volgens Annemieke goed om maximaal 500 gram per week aan te houden en één of twee keer in de week vis of vegetarisch te eten. Aan te raden is om, op een dag mét vlees, te gaan voor wit vlees in de vorm van gevogelte. Natuurlijk is een gerecht met vis ook zeker een optie. ‘Vis heb je nodig voor omega 3, wat je vooral in de echt vette vis vindt, zoals zalm, tonijn, haring, makreel en sardientjes. Deze onverzadigde vetzuren zijn goed voor ons lichaam. Je kunt hier dan ook vrij veel van eten.’ Echter zit in schaaldieren relatief veel cholesterol. Hoe dit zich uit, is per lichaam verschillend. ‘Dat ergens veel cholesterol in zit, wil niet zeggen dat het zich meteen negatief vertaalt in je eigen cholesterol. Dit hangt af van je metabolisme en van wat je daarnaast eet.’
Suiker
Natuurlijk heeft niet alleen vlees invloed op hart- en vaatziekten, maar bijvoorbeeld ook suiker. Minder suiker tot je nemen verlaagt de kans op hart- en vaatziekten met maar liefst 30 tot 35 procent, vertelt Annemieke. ‘Het eten van veel suiker is een constante aanval op je aderen, dus voor mensen met hart- en vaatziekten zeker geen goed idee. Ik denk dat het belangrijk is om je een aantal keer per dag te realiseren wat je eet, de manier waarop je eet en wat je met het voedsel doet. Zo heeft de manier waarop je een product bereidt een groot effect op hoe gezond een product is. Iets kapot koken of op hoge temperaturen frituren, zorgt ervoor dat je minder voedingsstoffen overhoudt.’
Vezels essentieel
Wat Annemieke daarnaast wil benadrukken, is dat je bij de mediterrane leefstijl niet de hele dag ‘nee’ hoeft te zeggen. ‘Met een dieet geef je aan dat je bepaalde dingen niet mag. Dat geldt niet voor deze leefstijl; je moet je hierbij vooral realiseren dat bepaalde producten niet goed voor je zijn. Verder mag je een heleboel. Er zijn genoeg lekkere en gezonde producten. Ook is het van groot belang om te leren hoe je groente en ander gezonds lekker kunt bereiden. Het is keihard aangetoond dat hoe meer je je aan de mediterrane leefstijl houdt, hoe langer je leeft. Beperk suiker, eet twee stuks vers fruit per dag, gebruik veel olijfolie, eet dagelijks een handje ongebrande en ongezouten nootjes en eet geregeld verse vis. En niet te vergeten: zorg dat je voldoende vezels binnenkrijgt. Die zijn hoogst essentieel voor hart en bloedvaten.’
Anemieke en haar zus Janine
Meer weten? Annemieke bracht onlangs een boek uit met antwoorden op allerlei vraagstukken: Hart voor je lijf. Leefstijladviezen van een cardioloog.
Voor meer artikelen over o.a leefstijl klik hier
Samen zijn we sterk!
Iedere patiënt met (pre)diabetes, overgewicht of een (risico op)hart- en vaatziekte heeft recht op optimale zorg door de juiste professionals. De vraag is echter wie de juiste professional is? Is dat een huisarts, een POH, een coach, of, nog beter, een ervaringsdeskundige? De Gecombineerde Leefstijl Interventie oftewel de GLI is een groepsinterventie waar onder begeleiding van een leefstijl coach een kleine groep mensen (10 tot 15 deelnemers) actief samen komt met als doel samen de leefstijl te verbeteren. In die groep zitten dus minimaal 10 ervaringsdeskundigen.
Mijn eerste ervaring als huisarts met een groepsprogramma begon reeds 10 jaar geleden. Na een screening was mijn praktijk opeens gezegend met 80 nieuwe patiënten met botontkalking (osteoporose). We besloten economisch te werk te gaan en in groepen van 10 de nieuwe patiënten van uitleg en advies te voorzien. We hebben toen mogen ervaren wat de echte magie van een groep is. Niet mijn ‘kundige’ aanwezigheid, niet de vertrouwde persoon van de zuster. Nee, na 5 minuten werd het gesprek overgenomen door Mien en werd Ans haarfijn uitgelegd dat haar botten echt wel heel bros waren en dat medicatie of botversterkende oefeningen nodig waren
Verschillende studies laten zien dat met name de oudere, chronisch zieke patiënt, het goed doet in een leefstijl georiënteerd groepsprogramma. Het succes van een groepssessie ligt enerzijds in het feit dat er een multidisciplinaire aanpak is van gezondheid en welbevinden. Coaching op fysieke activiteit, voeding, emotionele gezondheid en slaap kwaliteit, indien samen aangeboden, nemen deelnemers mee in geleidelijke, doch blijvende leefstijlveranderingen. Het leren van anderen blijkt echter de ware magie. In de veilige omgeving kan men goede en slechte momenten samen delen, elkaar ondersteunen en aanmoedigen. Dit geeft onder de teamleden een gevoel van saamhorigheid. Men geeft elkaar het vertrouwen om daadwerkelijk de mogelijkheid in huis hebben om eigen gedrag te veranderen. Deelnemers rapporteren een beter gevoel van welbevinden, een toegenomen kennis, kunde en vertrouwen in de eigen mogelijkheden om een actief en gezond leven te leiden.
Een Amerikaanse studie, Finse studie, en Chinese studie lieten zelfs na tien tot twintig jaar nog zien dat goede groepsprogramma’s ook na lange tijd effect hebben en de kans op het krijgen van diabetes of hart- en vaatziekten kan verminderen (succescijfers variëren tussen de 27 procent en 43 procent).
Het doel van veel leefstijlinterventies is duurzame gewichtsvermindering. Een gewichtsvermindering van 5 tot 10% geeft al een aanzienlijke gezondheidswinst. Echter het blijkt moeilijk dit doel te behalen, en dan te behouden. Een recente studie van de Tilburg University laat zien dat gewichtsafname bij patiënten met overgewicht beperkt is na een één op één behandeling bij een diëtist: driekwart van de patiënten met overgewicht behaalt niet de aanbevolen gewichtsafname van 5% (of meer) van hun startgewicht. Uit dit onderzoek blijkt dat veel patiënten vroegtijdig stoppen met de behandeling bij een diëtist. Het hebben van overgewicht is voor veel mensen een gevoelige kwestie. Veel patiënten ervaren schuld en schaamte na een consult, maar ook een gevoel van falen. Dit negatieve gevoel is geheel weg als je ziet dat anderen tegen dezelfde zaken aanlopen. Cliché maar waar: samen ben je sterk.
Een programma zoals COOL (coaching op leefstijl) dat recent wordt aangeboden binnen de eerstelijns, focust op voeding, bewegen, slaap, stress, sociale context en gedrag. De GLI wordt nu meer dan een jaar vergoed door de zorgverzekeraar in Nederland. Er zijn echter nog steeds hobbels. De leefstijlcoach moet bijvoorbeeld haar best doen om gezien te worden door de lokale huisarts en zorg-community. De manier van zorg verlenen vergt een cultuuromslag. We zijn als huisarts erg gewend om te denken in persoonlijke consulten. We klagen vaak dat we de kar alleen moeten trekken, maar tegelijkertijd vinden we het moeilijk om de touwtjes uit handen te geven. Toch worden onze patiënten dagelijks geconfronteerd met uitdagingen die een gezonde leefstijl ondermijnen. Overal liggen de verleidingen van suikerrijke snacks op de loer, zelfs in de winkels en in de bioscoop. In een 24-uurs maatschappij slapen we gemiddeld een uur minder dan in de jaren zeventig en zijn er steeds meer mensen die last hebben van chronische stress. We zijn ons te weinig bewust van de impact die slaapgebrek heeft op onze gezondheid. Zo kijken we verbaasd op als we horen dat zelfs door het ene uur slaap dat we inleveren bij het verzetten van de winterklok, er 24% meer mensen op de SEH komen met een hartinfarct. Slaaptekort activeert je stress- en vluchtzenuwstelsel en verhoogt je kans op o.a. hoge bloeddruk, diabetes, hartinfarcten en overgewicht.
We hebben het nodig om goed gedrag over te nemen van anderen die ons voorgegaan zijn. Beklim je een berg aan de hand van een gids die alle kaarten heeft, maar zelf nog nooit geklommen heeft? Of beklim je de berg aan de hand van een ervaringsdeskundige, die alle hobbels, kloven en afgronden kent, en die zelf met succes zijn of haar diabetes type 2 heeft doorbroken en terug is op een gezond gewicht? We hebben anderen nodig die ons niet alleen vertellen hoe het moet maar, hebben laten zien dat het kan. Ervaringsdeskundigen dus. En dit is wat de GLI ons biedt. Er is uitvoerig bewijs dat een leefstijlinterventies de potentie heeft om ziekten in remissie te brengen en medicatie (deels) overbodig te maken. Laten we onze leefstijl dus aanpakken want het werkt! En laten we dit met hulp doen van er ervaring van anderen die ons voorgegaan zijn, samen zijn we sterk, samen in een groep.
Jacqui van Kemenade, huisarts en kaderarts Diabetes, Auteur; Leefstijl op Recept (verschenen oktober 2019)
Voor meer artikelen over o.a aandoeningen en studie klik hier
Zelfmetingen: minder doktersbezoeken
Angst bij het idee een arts te moeten bezoeken: veel mensen hebben daar last van, en door de coronacrisis is deze drempelvrees alleen nog maar groter geworden. Bovendien heeft een aanzienlijk deel van de reguliere (cardiologische) zorg stilgelegen door Covid-19. Gelukkig is het lang niet altijd noodzakelijk om voor routinecontroles of voorspelbare klachten naar een huisarts of specialist te gaan. Zelfmetingen kunnen een artsbezoek deels ondervangen en zorgen ervoor dat hartpatiënten meer regie kunnen voeren over hun eigen gezondheid. In dit artikel meer over de mogelijkheden.
Al jarenlang pleiten wij bij Hartpatiënten Nederland voor meer zorg op afstand. E-mail- en videoconsults kunnen wat ons betreft veel soelaas bieden aan patiënten van wie de zorgvraag op dat moment wél belangrijk is, maar niet zo urgent dat hij of zij per se een huisarts of specialist hoeft te zien. Vaak duurt het dagen of soms zelfs weken voordat een patiënt fysiek terecht kan, terwijl ervaring leert dat een consult op afstand vaak op kortere termijn ingepland kan worden. Aan deze oproep werd tot nu toe, mede door verzekeringsdrempels, nog maar mondjesmaat gehoor gegeven. Dankzij de coronacrisis is het urgentiebesef van deze vorm van zorg, als geluk bij een ongeluk, gegroeid. Mooi nieuws, wat ons betreft, want dit alles is in het belang van de patiënt.
In het verlengde daarvan ligt de toenemende aandacht voor zelfmetingen, oftewel thuismonitoring. In de afgelopen jaren is het aantal apps, gadgets en devices waarmee hartpatiënten zelfmetingen kunnen uitvoeren van bijvoorbeeld hun bloeddruk, hartslag en gewicht gegroeid. Steeds meer ziekenhuizen en klinieken omarmen innovaties en stellen patiënten in staat om te experimenteren met thuismonitoring. Zodoende houden patiënten meer regie over hun eigen leefstijl en gezondheid, en hoeven ze als gevolg daarvan minder op fysiek consult te komen.
Aanpassingen leefstijl
Hoe dat kan? Omdat een gezonde leefstijl van sterke invloed kan zijn op het leven van hartpatiënten, kunnen zij dankzij thuismonitoring grip op hun gezondheidsontwikkeling krijgen en hier ook tijdig op anticiperen. Door bijvoorbeeld regelmatig hun bloeddruk, suikerwaarden en de buikomvang op te meten met speciale thuismonitoring-apparatuur, en vervolgens de waarden te vergelijken met die van de vorige meting, kunnen ze eenvoudig en snel zien of er (grote) afwijkingen zijn. Patiënten kunnen hun waarden vervolgens noteren in een app, waarna ze geautomatiseerd worden verzonden naar hun eigen huisarts of cardioloog. Omdat deze direct inzicht heeft in de gezondheidsontwikkeling van de patiënt, kan er op tijd aan de bel getrokken worden en indien nodig een (online) consult worden ingepland. In een consult kunnen vervolgens behandelplannen worden besproken, of de specialist kan de patiënt advies geven over leefstijl- of medicatie-aanpassingen, die de waarden weer op gezonder niveau zouden moeten brengen. Mocht de arts het na dit consult alsnog nodig achten om bijvoorbeeld een hartfilmpje te laten maken, dan is een fysieke afspraak alsnog zo gemaakt. Een win-win-situatie voor zowel arts als patiënt, want met deze manier van zorgen wordt veel tijd bespaard en houdt de patiënt veel meer regie over de eigen gezondheid.
Gezond eten en bewegen
Voor een hartpatiënt kunnen een gezond en gebalanceerd eetpatroon, voldoende beweging en een rookvrij leven namelijk van grote invloed zijn op het verloop van het ziektebeeld. ‘Grip op je gezondheid’: het is niet voor niets een belangrijk thema van Hartpatiënten Nederland. Wij benadrukken al jarenlang het belang van gezonde leefstijl en zijn ervan overtuigd dat zelfmetingen hier een positief effect op hebben. Ook voor hartpatiënten die diabetes hebben – een gecombineerd ziektebeeld dat vaak voorkomt – zijn er grote voordelen. Door zelfmonitoring kan een patiënt zeer nauwkeurig bijhouden wat de effecten zijn van bepaalde voeding, beweging of andere activiteiten op de suiker- en bloedwaarden. Wanneer deze even niet onder controle zijn, kan dit dan ook direct geconstateerd worden, waarna insuline kan worden ingespoten of een aanpassing kan worden gedaan in het voedingspatroon. Voeding kan hierin veel doen. Zoveel zelfs, dat er al ontzettend veel gevallen bekend zijn van patiënten die, door hun leefstijl aan te passen, hun medicatie-inname sterk omlaag hebben gebracht, of zelfs helemaal konden stoppen.
Veel mogelijkheden
En zo zijn er nog meer mogelijkheden voor het afnemen van zelftests of het gebruiken van zelfmetingsapparatuur. Zo kun je ook zelf je nierwaarden meten; belangrijk voor patiënten van wie de nierwaarden na een hartinfarct achteruit is gegaan; en ook cholesterolwaarden kunnen met zelfmetingen geregistreerd worden. Met een simpele druppel bloed op een meetstrip, kan de cholesterolwaarde in het bloed worden aangetoond en doorgestuurd worden naar een laboratorium.
De aanschaf van zelfmetingsapparatuur is even een investering, maar wel een investering die zich op de lange termijn terugbetaalt. Wij adviseren wel dat u zich eerst goed inleest, voor u overgaat tot aanschaf van apparatuur. Het aanbod is groot en het is belangrijk dat u apparatuur gebruikt die bij u past.
|
Bij (het risico op) hart- en vaatziekten is het van belang cholesterol, glucose en bloeddruk regelmatig te meten. Dat kan heel goed thuis. Door daarnaast actief aan de leefstijl te werken en het juiste te koken en te eten, kunnen risico’s op hart- en vaatziekten aanzienlijk worden verkleind. Ook kunnen patiënten meer grip op hun gezondheid krijgen, maar ook op het gebruik van medicijnen. Vaak kan die verminderd worden of zelfs achterwege blijven. Hartpatiënten Nederland staat patiënten met raad en daad bij voor goede zorg. Vandaar dat wij een samenwerking zijn aangegaan met Diabetescentrale.nl. Hierdoor kunnen onze donateurs hier diverse producten en pakketten tegen een aantrekkelijke prijs bestellen, met donateurskorting. Veel door Diabetescentrale.nl geleverde artikelen komen in aanmerking voor vergoeding door zorgverzekeraars. Advies: overleg dit alvorens te bestellen.
Interesse? Ga naar www.hartpatienten.nl/zelfmeting |
Voor meer artikelen over o.a corona klik hier
Leefstijlverandering in Quarantaine
We zijn afgesloten van onze omgeving. Leven alléén in ons huisje totaal geïsoleerd van alles wat zich daarbuiten afspeelt. Dit is dus je kans! Veel van de ziektes die we in de loop van ons leven krijgen zijn gerelateerd aan die boze buitenwereld. Onze omgeving maakt ons ziek en dik. Met een moeilijk woord noemen we dit een ‘obesogene omgeving’. Ja lekker makkelijk, denk je, geef de omgeving maar de schuld! Elk pondje dat in je mondje komt stop je er toch echt zelf in, of niet? Die discussie wil ik wel aangaan. Want je stopt het er zelf in maar je hebt soms bar weinig controle over de kwaliteit van dat pondje. 70% van onze voeding in de supermarkt is bewerkt, de vezels zijn eruit gehaald en suiker en zout is erin gestopt. Voeding nu ziet er heel anders uit dan in de tijd dat onze opa’s en oma’s jong waren.
Ons land is op slot, onze huizen zijn op slot om het virus te weren. Dit heeft zin, dit maakt dat er minder mensen besmet worden. Kunnen we ook op slot tegen een chronische leefstijl gebonden ziekte? Ja, dat kan. Dat het op slot gaan van een land effectief is tegen bijvoorbeeld diabetes, weten de mensen op Tokelau. Het eiland Tokelau, gelegen in de stille oceaan, werd in 1979 getroffen door een cycloon en was gedurende 6 maanden afgesneden van de rest van de wereld. Men ging terug naar de traditionele manier van eten (o.a. kokos en vis) en na 6 maanden zonder import van sterk bewerkte voeding, trof men de bevolking van Tokelau weer gezonder dan ooit aan.
Zoals Tokelau geïsoleerd was, zijn wij nu ook geïsoleerd. Deze periode van terug naar de basis kan dus als kans gezien worden. Je kunt nu zelf je omgeving bepalen. Niet het restaurant wat je bezoekt bepaalt je voeding: frietjes die ongevraagd op tafel gezet worden. Niet de bioscoop bepaalt je snackgedrag, maar een snoepstraat na de ingang waar je doorheen moet om de film te zien. Niet de verleidelijke gangen in de supermarkt met overal koekjes en chocolade. Niet de auto waar je soms vele uren in moet zitten.
Je kunt je voeding online bestellen, alleen de verse onbewerkte voeding komt je huis in. Je hebt ook tijd. Alle tijd! Tijd om na te denken wat je wilt eten, tijd om te koken. Mogelijk tijd -bijvoorbeeld vroeg in de ochtend- om in een rustig straatje of park te lopen of te wandelen. Je wordt niet beheerst door de doorgedraaide agenda van alle dag. Tijd om te mediteren. Tijd om thuis yoga te doen achter de televisie. Allemaal kansen.
Mensen met hoge bloeddruk of hart- en vaatziekten worden het zwaarst getroffen door Corona. Bijna 30% van de aan Corona overleden mensen had hier ook last van. Het is moeilijk te begrijpen waarom precies, maar het is niet alleen een hoge leeftijd. Duidelijk is dat als je stress hebt, dat je een over activatie krijgt van je zogenaamde sympathisch zenuwstelsel, je ‘vecht en vlucht’ zenuwstelsel. Dit maakt dat je hele lijf in paraatheid staat voor een mogelijk gevaar. Een leeuw, een tijger, een vloedgolf. Of een virus. Je lichaam wil wegrennen van dit gevaar en maakt dat je bloeddruk omhoog gaat, je hart sneller klopt, je spieren gespannen zijn om sneller een broodnodig sprintje te kunnen trekken. Het dubbele is echter dat we niet weg kúnnen rennen van dit virus. We zitten angstig thuis en veel mensen zitten constant in een stresscocon. Het sympathisch zenuwstelsel draait overuren!
Maar lieve mensen, hier heb je nu ook tijd voor, en een keuze. Hoe moeilijk dat ook is. Laat je niet gek maken. Daar word je dus niet beter van. Je kunt ook je parasympatisch zenuwstelsel meer prioriteit geven. Dit is je zogenaamde ‘rust en weer lucht’ zenuwstelsel. Het zorg voor energie naar je darmen, energie voor groei van je haar en nagels. Het verlaagt je hartslag, je ontspant je spieren. Je sympathisch zenuwstelsel is dus het gaspedaal. Je parasympatisch zenuwstelsel is de tegenhanger, het is je acculader. De knop om je parasympatisch zenuwstelsel aan te zetten is heel makkelijk te vinden. Misschien tijdens het werken in de tuin, of gewoon het zitten breien. Misschien is het wel een boek lezen, of een film kijken. Misschien is het in een bak ijs zitten of juist lekker in de jacuzzi. Het maakt niet uit, maar ga op zoek naar die knop!
Laten we deze quarantaine tijd zien als een accu-laad tijd. Prikkelarm, geen afspraken geen verleidingen, je hebt alle tijd om te focussen op je leefplan. Je leefplan voor de komende 1, 5, 10 of misschien 20 jaar. Laten we er goede en gelukkige jaren van maken.
Happy Lifestyle!
Met dank aan Jacqui van Kemenade, auteur Leefstijl op Recept. Bestuurder bij Stichting je Leefstijl als medicijn www.jeleefstijlalsmedicijn.nl
Voor meer artikelen over o.a leefstijl klik hier
Focus op metabole kant
Het duurde even voordat hij tot die ontdekking kwam, maar inmiddels is internist Yvo Sijpkens (59) er heilig van overtuigd dat het veranderen van leefstijl dé oplossing is voor een groot aantal gezondheidsproblemen en chronische ziekten.
Van transplantatie- en dialysedokter maakte hij jaren terug de overstap naar zijn kernaandachtsgebied chronische nierschade. Een echte ‘medicijnman’ was hij toentertijd, zoals hij dat zelf zegt. ‘Mijn concept was op dat moment vooral het werken met medicijnen. Voor preventie wilde ik risicofactoren van chronische nierschade en hart- en vaatziekten, zoals hypertensie en diabetes, vroeger opsporen en ze eerder met medicijnen behandelen. Ik dacht dat dat de meeste winst zou opleveren. Dat klopt deels, maar er was ook een andere kant. Patiënten gebruikten voor meerdere risicofactoren en ziektebeelden veel medicatie naast elkaar. Soms zaten ze dan opgescheept met een heel pakket aan medicijnen, wat echt een belasting is voor de patiënt zelf.’
Zout- en suikerbeperking
Aandacht voor leefstijl naast medicijnen had hij toen ook al wel, maar nog niet veel. ‘Ik keek bij een patiënt met een hoge bloeddruk bijvoorbeeld naar zoutbeperking en had aandacht voor vitamine D en zonlicht. Voor beide gold: ik heb er nooit goed de effecten van gezien, ondanks dat ik lang dacht dat het werkte. Maar op een gegeven moment besefte ik dat het geen baanbrekend effect had bij mijn patiënten.’ Langzaamaan vond er bij Yvo een verschuiving plaats. In de lijn van Hanno Pijl, hoogleraar diabetologie, verschoof Yvo’s aandacht naar suikerbeperking. ‘Hanno’s boek ‘Diabetes type 2? Maak jezelf beter’ sprak mij enorm aan. Hij maakte duidelijk dat je zelf iets kunt doen aan de ziekte door het aanpassen van voeding. Naast zoutbeperking raadde ik vanaf dat moment ook suikerbeperking aan. Echter was ik nog steeds niet onder de indruk van het effect op bloeddruk, bloedsuikers en gewicht.’
Koolhydraatarm
Het moment dat hij wél echt onder de indruk was kwam pas in 2018, toen een patiënt hem een boek over koolhydraatarm eten in de hand duwde. ‘Ze zei tegen me: ‘Ik heb dit boek gelezen en dit werkt. Ik ben dertig kilo afgevallen’. Opvallend genoeg verdween daarmee ook haar nierziekte als sneeuw voor de zon. Dat was voor haar en daardoor ook voor mij een hele bijzondere ervaring. Later sprak ik Wim Tilburgs van Stichting Je Leefstijl als Medicijn, die tevens bevestigde dat koolhydraatbeperking zijn diabetes omkeerde. Het had niet een beetje effect, maar een geweldig effect. Iets dat ik met medicijnen nog niet had gezien.’ Van de ene op de andere dag verdiepte Yvo zich verder in de mogelijkheden van deze leefstijlverandering. ‘Ik heb me er rot op gestudeerd en vond alleen maar meer bevestiging dat hier de oplossing ligt voor de aanpak van chronische ziekten. Het gaat om beperking van suiker én zetmeel, vooral uit bewerkte voeding. Niet als dieet, maar als onderdeel van een gezonde leefstijl.’
Gezondheidszorg overspoeld
De metabole belasting is de laatste tientallen jaren volgens Yvo gigantisch toegenomen. ‘Ik heb gezien dat mijn patiënten in de loop der tijd steeds zieker zijn geworden. De metabole belasting is niet alleen fysiek, maar ook psychisch en op steeds jongere leeftijd. Ik zie een enorme ongezondheid en ziektelast, waardoor ook nog eens de gezondheidszorg overspoeld wordt. Ja, mensen leven tegenwoordig langer, maar uiteindelijk wél tien jaar met een chronische ziekte. In plaats van al die ziektes afzonderlijk met medicijnen te behandelen, is het beter om te focussen op de gemeenschappelijke grondoorzaak ervan. Leefstijl is dan de basis voor interventie én preventie.’
Aan de oorzaak voorbij
Het grote probleem bij mensen met hart- en vaatziekten is volgens Yvo dat zij, als ze naar een arts gaan, veel pillen en ingrepen krijgen. ‘Vaak wordt gedacht dat de ziekte met medicijnen kan worden opgelost. De mensen zelf denken vervolgens dat ze pech hebben; dat hun hoge bloeddruk, diabetes en aderverkalking te maken heeft met aanleg en leeftijd. Dat lijkt niet zo te zijn. Het is eerder een jarenlange metabole ontregeling, vaak al van jongs af aan. Het is niet toevallig dat hart- en vaatziekten, overgewicht, diabetes en leververvetting de laatste vijftig jaar zijn toegenomen. Het is een aanwijzing dat hier geen aparte oorzaken voor zijn, maar één gezamenlijke oorsprong. Voor deze zogenaamde ‘elephant in the room’ is nog te weinig belangstelling.’
Bewerkte voeding
Kijkend naar die grondoorzaak werd het Yvo duidelijk dat we vooral anders zijn gaan eten. ‘We eten steeds meer bewerkt voedsel en eten daardoor ook nog eens vaker. Bewerkte voeding wordt gekenmerkt door grote hoeveelheden koolhydraten en slechte vetten. Vaak beleven mensen dat helemaal niet zo; ze denken dat ze gezond volgens de Schijf van Vijf eten, maar brood, fruit, melk, pasta en rijst bevatten bij elkaar opgeteld veel koolhydraten. Dit kan het lichaam steeds minder goed aan. Ook andere factoren als een druk stressvol binnenleven, minder slaap en onvoldoende beweging spelen mee. Deze metabole belasting speelt jarenlang elke dag een rol. Je zou dit dus kunnen zien als een sluipmoordenaar.’
Metabole kant
Yvo vindt dan ook dat artsen en patiënten zich best wat meer mogen verdiepen in deze metabole kant. Ook in het geval van aderverkalking raadt hij aan om te focussen op de hyperinsulinemie als gevolg van een ongezonde leefstijl. Dat is goed te herkennen aan
het voedingspatroon van een patiënt, de buikomvang en bloeduitslagen. ‘Aan de hand van deze gegevens kan een goed leefstijladvies worden samengesteld, waar andere ziektes tegelijkertijd ook baat bij hebben. In het ziekenhuis krijgen mensen regelmatig tegenstrijdige adviezen, maar ze kunnen hier ook zelf een keuze in maken. Wees bijvoorbeeld niet bang dat gezonde vetten uit echt voedsel een negatieve invloed hebben op het cholesterol. De kracht van patiënten is hierin groot.’
Vet in plaats van glucose
Ook zou in plaats van de kwantiteit naar de kwaliteit van het lipidenprofiel gekeken moeten worden, zegt Yvo. ‘Pas een strategie toe om de triglyceriden, bloedsuiker en insulinespiegels zo laag mogelijk te krijgen. Daar komt ook leefstijl weer om de hoek kijken. Beperk koolhydraten; niet alleen suikers, maar ook zetmeel uit bewerkt voedsel. Koolhydraatbeperking zorgt ervoor dat je veel minder honger hebt, waardoor je minder eetmomenten nodig hebt. Sla ’s ochtends het ontbijt over. Eet goede eiwitbronnen aangevuld met gezonde vetten, en eet tot je verzadigd bent. Als het lichaam gewend raakt aan het gebruiken van vet als brandstof in plaats van glucose, ervaren mensen een beter geheugen, minder vermoeidheid, meer concentratie en een gezondere huid. Ook op het gebied van hart- en vaatziekten geeft het innerlijke rust; doordat mensen zich beter voelen, kunnen ze beter met stress omgaan. Dat is bijvoorbeeld cruciaal in het voorkomen van een hartinfarct. Gezondheid aan de binnenkant van het lichaam bevorder je door deze leefstijl te omarmen.’
Overstap
Yvo’s missie is dan ook: patiënten aanmoedigen om meer met leefstijl bezig te zijn. Ook ziet hij dat patiënten elkáár steeds meer aanmoedigen om hiermee aan de slag te gaan. ‘Internationaal gezien heeft men de juiste voedingsaanpassing en het bewijs van slagen daarvan al heel goed uitgewerkt. Ik zie het als mooie taak om die kennis te vertalen naar de Nederlandse situatie. Inmiddels zijn al duizenden mensen overgestapt op een koolhydraatarme leefstijl. Websites als dietdoctor.com en jeleefstijlalsmedicijn.nl worden veel bezocht. Elke patiënt met een hart- of vaatziekte zou deze optie met begeleiding aangeboden moeten krijgen. Dat er ook gezien wordt dat leefstijlverbetering hand in hand kan gaan met de juiste medicatie. Mensen kunnen op dit gebied nu eigen keuzes maken en daarvan vervolgens enorm profiteren.’
Voor meer artikelen over o.a … klik hier
Leefstijladvies: zoek een hobby
Preventieve geneeskunde krijgt de laatste jaren steeds meer aandacht: artsen en andere behandelaren focussen niet alleen op het behandelen van ziekten, maar ook op het voorkomen van ziekten en het verlagen van de kans op terugval bij een chronische kwetsbaarheid. Zij doen dit door leefstijladviezen te geven, zoals gezond eten en drinken, weinig alcohol gebruiken en voldoende bewegen. Ik zou daar graag nog een advies aan toe willen voegen: zoek een hobby.
Al heel lang is bekend dat zinvolle activiteiten zoals werk, vrijwilligerswerk of dagbesteding bijdragen aan een gezond leven. Het geeft structuur aan de dag, is een reden om je bed uit te komen, het maakt dat je je gewaardeerd voelt en het geeft sociale contacten. En met betaald werk kun je zelf in je dagelijks levensonderhoud voorzien, iets dat het gevoel van eigenwaarde verhoogt.
Plezier en voldoening
Een hobby biedt een aantal extra’s. Volgens Wikipedia is een hobby ‘een ontspannende activiteit die met enige regelmaat in vrije tijd uitgeoefend wordt’. Naast ontspanning en het verlagen van stress biedt een hobby nog een aantal andere voordelen: het geeft plezier en persoonlijke voldoening. Het daagt uit tot het leren van nieuwe dingen en vaardigheden en biedt vaak ook nieuwe sociale contacten. Het stelt de geest open voor andere dingen dan waar men de hele dag op het werk al mee bezig is.
Bij een intake met nieuwe patiënten op mijn spreekuur vraag ik niet alleen naar werk/dagbesteding maar ook altijd naar hun hobby’s. Dat geeft me een beeld van de persoon die in de kamer zit. Wat zijn iemands interesses, waar houdt iemand zich mee bezig, wat zijn de uitdagingen? En geven die hobby’s ook contacten met anderen? Waar haalt iemand het plezier in zijn leven uit, wat geeft energie en ontspanning?
Werk als hobby
Sommige mensen zeggen dat hun werk hun hobby is. Zo’n uitspraak betekent wellicht dat iemand veel plezier aan zijn werk beleeft, maar volgens de definitie kunnen werk en hobby niet hetzelfde zijn. Het is ook de moeite waard om meerdere gebieden van uitdaging en ontspanning te hebben.
Onderzoek laat zien dat er een duidelijke relatie is tussen creatieve vrijetijdsbestedingen en een meer positieve stemming. Mensen die meer dan twee uur per week besteden aan liefhebberijen hebben een betere psychische gezondheid dan mensen die daar minder tijd aan besteden. Een enkele keer kan een hobby schadelijke effecten hebben, bijvoorbeeld als er giftige stoffen of risicovol gedrag bij komen kijken. Maar de meeste hobby’s lijken ongevaarlijk te zijn. Duidelijk is dat ze in ieder geval een verbetering van de stemming, vermindering van stress en stresshormonen en een toename van sociale contacten geven, en dat zijn allemaal aspecten die voor de meesten van ons positief zijn.
Kortom: zoek een hobby, ook als uw werk uw hobby is.
Voor meer artikelen klik hier
Grip op je eigen gezondheid
Leefstijl interventies als basis om je gezondheid terug in eigen hand te nemen.
We horen het steeds meer, je levensstijl aanpassen om je gezondheid te verbeteren. De genoemde zaken klinken bijna als een cliché; meer bewegen, gezonder eten, niet roken, minder drinken. Voor de hand liggend zou je zeggen. Toch lukt het ons vaak niet om aanpassingen door te voeren en de discipline op te brengen.
De gemakseconomie
In de afgelopen 50 jaar is onze levensstijl zo enorm veranderd, dat onze lichamen niet de tijd hebben gehad om de drastische wijzigingen bij te benen. Zo zijn we van actief werk naar passief werk achter een bureau gegaan. Als we iets willen hebben, hoeven we de deur niet uit, want je kan het gewoon online bestellen. En gezond eten, mijn specialiteit, wordt ons bepaald niet gemakkelijk gemaakt. Producten die aangeprezen worden als gezond, blijken dit geheel niet te zijn, en vice versa. Ons leven anno 2020 is ingericht op gemak, maar als je een aandoening hebt of niet optimaal gezond bent, neemt de noodzaak toe om je eigen gezondheid prioriteit te geven boven het gemak.
Een investering in jezelf
We zijn gewend om naar de dokter te gaan en ons medicatie voor te laten schrijven als we ziek zijn, ‘een pleister te plakken op de wond’. In feite sta je al op een achterstand zodra je naar de dokter moet, geef je de regie uit handen. Door kritisch naar je levensstijl te kijken, kun je jouw gezondheid gedeeltelijk of geheel terug in eigen hand nemen.
Hoe mooi is het om te kunnen voorkomen dat je ziek(er) wordt, of als je al ernstig ziek bent, je kwaliteit van leven te verbeteren. Ga op onderzoek uit en kijk waar jij de meeste gezondheidswinst kan behalen. Je investeert hiermee in jezelf, in je eigen toekomst, die van je kinderen en kleinkinderen.
Voeding als kickstart voor je gezondheid
Als we kijken naar leefstijl, dan is voeding misschien wel het belangrijkste onderdeel. Zoals Hippocrates schreef: ‘Let food be thy medicine, and let medicine be thy food’. Hij sloeg de spijker op de kop, maar hoe moet je in deze tijd van verleiding en gemak nou gezond eten? Het begint eigenlijk bij de natuur: je eet onbewerkt en wat van het land of de zee komt. Komt het uit een fabriek? Heeft het een label met vele ingrediënten? Dan is het waarschijnlijk minder gezond.
Een populaire leefstijlkeuze is tegenwoordig koolhydraatarm eten, een voedingspatroon gebaseerd op onbewerkt eten. Veelal gericht op mensen met diabetes, maar veel hartpatiënten hebben ook baat bij deze eetwijze en leefstijl. Uit onderzoek** blijkt dat onder andere de LDL en triglyceriden verlagen, de HDL verhoogd wordt, wat een perfect cholesterolbeeld geeft. Mensen die enige tijd koolhydraatarm eten, ervaren een toename in energie en een verbetering van concentratie. Ze voelen zich algeheel gezonder, en dat is ongeacht je eetpatroon uiteindelijk waar het om draait.
Koolhydraatarm eten is uiteraard niet de enige manier waarop je jouw gezondheid terug in eigen hand kan nemen. In het volgende artikel zal ik verder inhoudelijk ingaan op verschillende leefstijlinterventies, waaronder koolhydraatarm eten.
** Bron: https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/carbohydrates/low-carbohydrate-diets/
Voor meer artikelen over o.a leefstijl klik hier