TU Delft wil productie van medische isotopen over nemen

waar 30 procent van de wereldproductie van medische isotopen plaatsvindt, gaat vanaf maart 2010 voor een half jaar dicht wegens reparatie. Medische isotopen worden massaal door ziekenhuizen gebruikt voor het opsporen en genezen van ziektes, vooral kanker.

Wegnemen onzekerheid
“Het wegvallen van Petten maakt dat de wereldwijde levering van medische isotopen aan ziekenhuizen onder druk komt te staan. Wij kunnen deze onzekerheid met onze reactor in Delft voor een deel wegnemen”, zegt prof. Bert Wolterbeek van het Reactor Instituut Delft (RID): “Het gaat natuurlijk maar om een klein gedeelte op wereldschaal, maar ruim voldoende om bijvoorbeeld de Nederlandse behoefte te blijven afdekken.”

Molybdeen
Het Reactor Instituut Delft heeft de mogelijkheden berekend voor met name de productie van één zeer belangrijk medisch isotoop: molybdeen-99. Het materiaal wordt jaarlijks miljoenen keren gebruikt, vooral voor het opsporen van diverse tumoren. Wolterbeek: “We denken in Delft zo’n tien procent van de molybdeenproductie van Petten te kunnen overnemen.”
Simpel

“De productie van molybdeen-99 is in feite vrij simpel, en bovendien veilig en uitstekend te controleren”, vervolgt Wolterbeek. “We gaan uit van trefplaatjes van uranium-235, het zeer goed bekende ‘basismateriaal’ van de nucleaire technologie. Kernen van dit materiaal worden door neutronen gesplitst, waarbij onder andere molybdeen-99 ontstaat.”
Snel verval

Molybdeen-99 vervalt uit zichzelf langzaam in technetium-99m, het isotoop waar het ziekenhuizen uiteindelijk om te doen is. Dit technetium-99m wordt ingespoten in het lichaam, gekoppeld aan een andere stof, die als het ware op zoek gaat naar mogelijke probleemgebieden. Vermoedt een arts bijvoorbeeld dat een patiënt een bepaalde tumor heeft, dan wordt het technetium-99m gekoppeld aan bepaalde stoffen waarvan men weet dat die zich aan die tumoren hechten.
Plaatje

Het technetium-99m zendt fotonen uit (gammastraling) die van buiten het lichaam met speciale apparatuur gedetecteerd kan worden. Hieruit kan dan een foto van die bepaalde tumor worden gemaakt zodat de arts weet waar die tumor zit en hoe groot hij is. Technetium-99m leeft maar kort, de tijd dat straling afgegeven wordt, is goed in verhouding met de tijd die nodig is om tot een adequate diagnostiek te komen.
Toekomst

Wolterbeek vreest dat de leveringzekerheid van medische isotopen voorlopig problematisch blijft. “Helaas zijn er wereldwijd maar een paar, commerciële, producenten, wat het geheel kwetsbaar maakt. We kijken daarom onder meer naar alternatieve productiemethoden die ook in kleinere reactoren kunnen plaatsvinden.”

Eén zo’n alternatief, waarop Wolterbeek patent heeft aangevraagd, gaat uit van het materiaal molybdeen-98. Daarbij is dus geen uranium als target meer nodig. Molybdeen-98 is te isoleren uit natuurlijk molybdeen, dat weer relatief eenvoudig via mijnbouw te winnen is.
Oyster

Verder moet de aanstaande set wijzigingen van de Delftse reactor (Oyster) er toe leiden dat de TU Delft nog flexibeler in kan spelen op tijdelijke situaties zoals straks in Petten. Oyster (Optimised Yield- for Science, Technology & Education of Radiation) is het project waarmee de onderzoeksreactor van het Reactor Instituut Delft een stuk preciezer en breder inzetbaar wordt. Via Oyster levert de reactor in Delft meer neutronen en kunnen neutronen worden gekoeld, geremd en beter stuurbaar gemaakt voor gebruik in bundels. Bovendien kunnen nieuwe meetinstrumenten en bestralingsfaciliteiten worden gerealiseerd.

Het Reactor Instituut Delft is in gesprek met de betreffende overheden om van start te kunnen gaan met de productie van medische isotopen.

Bron:  TU Delft