Duurzaamheid in de zorg

Op het komende congres van de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie (NVVC) mag ik meepraten in een paneldebat over duurzaamheid in de zorg. En dat is hoognodig, want binnen de gezondheidzorg leeft duurzaamheid nog niet (overal evenveel). Onlangs werd berekend dat per ziekenhuisbed jaarlijks 1000-2000 kilogram afval wordt geproduceerd. Een bed op de intensive care levert dagelijks 7 zakken afval op, een operatie zo’n 4 zakken. Omgerekend is dat tussen de 5 en 10 kg afval per patiënt per dag. Het grootste deel van dit afval bestaat bovendien uit (veelal plastic) wegwerpproducten die na éénmalig gebruik verbrand worden. Denk hierbij aan plastic handschoenen, overjassen, mutsen, gazen, hulsjes van naalden en allerlei ander verpakkingsmateriaal. Zelfs messen, pincetten, scharen en tangen die tijdens operaties gebruikt worden eindigen in de meeste ziekenhuizen na één keer te zijn gebruikt in de prullenbak. Gemiddeld wordt 15 tot hooguit 20% van alle afval uit het ziekenhuis gerecycled. Gezamenlijk draagt de zorg door deze manier van werken bij aan 7-8% van de CO2-uitstoot in Nederland, 4% van de totale hoeveelheid afval en 13% van het grondstoffenverbruik. Hoe kan dit?

Als je het niet begrijpt, of beter gezegd als iets niet logisch lijkt, gaat het vaak over geld. Zo ook hier. Laat ik beginnen met het beschrijven van mijn ervaring in Afrika, waar er vooral een gebrek aan geld was. Ik herinner me nog goed dat het materiaal dat op de operatiekamers gebruikt werd aan het eind van de dag zorgvuldig werd verzameld om vervolgens ‘schoongemaakt’ te worden. Een speciale groep mensen hield zich bezig met die klus, waarbij zowel kleren als instrumenten zorgvuldig werden ‘gesteriliseerd’ in speciaal daarvoor aanwezige ruimtes. Aan de (vale) kleur van de OK-kleding was duidelijk te zien dat de meeste kledingstukken al vele keren gewassen waren. In veel Westerse landen maakt het financieel niet meer uit om kleding, of zelfs instrumenten zoals messen, scharen, etc te steriliseren. De aanschaf van nieuw materiaal is goedkoper dan het steriliseren en hergebruiken van bestaand materiaal. En reken er bovendien maar op dat al die nieuwe materialen stuk voor stuk aangeleverd worden in een plastic zakje.

Gelukkig zijn er inmiddels tal van ‘groene initiatieven’ zoals de ‘Green Deal 3.0.’ Die staat voor ‘zorg met minimale CO₂-uitstoot en impact op de leefomgeving, met oog voor circulariteit van grondstoffen en materialen’ (www.greendeals.nl). Deze Green Deal 3.0 heeft 5 speerpunten. Dat zijn 1) meer inzet op gezondheid (lees preventie), 2) het vergroten van bewustwording en kennis over dit onderwerp, 3) 55% minder CO2-uitstoot in 2030 (en klimaatneutraal in 2050), 4) 50% minder gebruik van nieuwe grondstoffen in 2030 en circulair zijn in 2050; en 5) het verminderen van de milieubelasting door medicatiegebruik. Met deze column hoop ik in ieder geval al een eerste bijdrage te hebben geleverd aan onderdeel 2.

Remko Kuipers

Opzoek naar lotgenotencontact? Check ons forum of onze besloten FB-groep.

Dit artikel verscheen eerder in het HPNLmagazine.