De meest voorkomende complicaties na een hartoperatie

Dr. Peyman Sardari Nia is cardiothoracaal chirurg in het Maastricht UMC (MUMC) en in Hartbrug Magazine houdt hij de lezers op de hoogte van de interessante onderwerpen binnen de hartchirurgie. Dit keer vertelt hij over complicaties bij hartoperaties.

“Elke interventie die we doen, kan anders verlopen dan we vooraf hoopten”, legt Peyman Sardari Nia uit. “Complicaties kunnen optreden tijdens de ingreep, maar ook in de dagen of weken erna. Ik leg mijn patiënten daarom altijd uit dat ze geen operatie ondergaan, maar een behandeltraject ingaan, bestaande uit een voortraject, behandeling en herstel. Ik noem daarbij ook altijd de meest voorkomende complicaties en wat we daaraan kunnen doen. Een patiënt die goed geïnformeerd is, kan zich beter voorbereiden op eventuele tegenvallers.”

De meest ernstige complicatie is mortaliteit, oftewel: dat de patiënt tijdens ziekenhuisopname of binnen dertig dagen na de ingreep overlijdt. “De kans hierop is bij geplande operaties rond de 3 procent”, zegt de arts. “Dat is een gemiddelde voor alle hartoperaties: bij een routine-ingreep als een bypass of klepreparatie is het zelfs minder dan 1 procent. En uiteraard is het altijd een indicatie en geen individuele voorspelling: het risico is immers voor patiënten met een zwakkere gezondheid groter dan voor mensen die jong en fit zijn.”

Complicaties tijdens de ingreep komen minder vaak voor dan vroeger, legt Sardari Nia uit. “Als een patiënt aan de hart-longmachine wordt gelegd, komt er een moment waarop het eigen hart het weer moet overnemen van de machine. Soms gaat dit niet goed. Dit kan voorkomen bij mensen die al een verzwakt hart hadden voor de ingreep of bij mensen bij wie het hart verzwakt is geraakt gedurende de ingreep, bijvoorbeeld doordat de operatie langer duurt dan verwacht. Als het niet lukt om het eigen hart weer op gang te krijgen, overleed iemand vroeger op de operatietafel. Tegenwoordig hebben we allerlei middelen – medicatie, maar ook een soort kleine, mobiele hart-longmachine die met de patiënt meegaat naar de IC – waarmee we het hart langer de tijd kunnen geven om te recupereren.”

Na een hartoperatie wordt de patiënt standaard naar de IC gebracht. Dit is nog steeds een kritieke fase van het traject, waarbij ernstige complicaties kunnen optreden”, legt de arts uit. “De meest voorkomende complicaties op de IC zijn nabloedingen. We leggen standaard drains aan om bloed en wondvocht af te voeren. Als dit meer dan normaal is, kunnen we medicatie geven om de stolling te verbeteren. Blijft de bloeding voortduren, dan moeten we in het uiterste geval terug naar de operatiekamer.”

Een andere ernstige complicatie die in het natraject van de ingreep kan plaatsvinden is een beroerte. “Die wordt veroorzaakt doordat een stuk kalk dat in het slagadersysteem zit, als gevolg van bijvoorbeeld een hoge bloeddruk na de operatie, kan loskomen en een ader naar de hersenen afsluit. Dit kan variëren van zo mineur dat de patiënt geen restverschijnselen overhoudt, tot aan zo groot dat het verlammingen veroorzaakt. Gelukkig komt zo’n beroerte weinig voor: bij 1 procent van de patiënten en met name degenen die al veel kalk in hun vaatstelsel hebben voor de operatie – bijvoorbeeld als gevolg van roken.”

Een complicatie die wél veel voorkomt – bij zelfs vijftig procent van de mensen die aan hun hart worden geopereerd – is een ritmestoornis. “Bij patiënten die aan de hart-longmachine zijn gelegd, kan het hart naderhand op hol slaan. Dit noemen we boezemfibrilleren”, legt Sardari Nia uit. “Dit is meestal een tijdelijk probleem dat we eenvoudig kunnen behandelen met medicatie. Het hart moet een nieuw evenwicht vinden, dat is heel normaal. In zeldzame gevallen – 1 tot 3 procent – kan het hart geen eigen ritme maken en heeft de patiënt een pacemaker nodig. Een andere veelvoorkomende complicatie is pijn, variërend van heel licht tot hevig en in een heel klein deel van de gevallen kan dit zelfs chronisch worden.”

Dan zijn er nog complicaties die niet direct met het hart zelf te maken hebben, maar meer met de algehele conditie van de patiënt – bijvoorbeeld een wond die niet geneest of een infectie die optreedt. “Een operatie maakt iemand per definitie zwakker en als diegene voorafgaand aan de ingreep al geen goede gezondheid had, kan dat elkaar in de hand werken”, aldus Sardari Nia. “Iemand die tot aan de operatie heeft gerookt, heeft bijvoorbeeld meer kans op longontsteking. Sowieso heeft het lichaam tijd nodig om te herstellen. Hoe langer het traject in beslag neemt en hoe meer complicaties er optreden, hoe langer ook het herstel duurt. De lijst van alle mogelijke complicaties is nog veel langer, maar gelukkig kunnen we de meeste ervan tegenwoordig heel goed behandelen en is de kans dat alles goed gaat nog steeds veruit het grootst. En hoewel een hartoperatie vaak een lang en intensief herstel vergt, wordt meestal het doel bereikt: dat de patiënt naderhand minder klachten heeft en/of een hogere levensverwachting.”

Waarom brengen wij dit onder de aandacht?
Hartbrug Magazine volgt de ontwikkelingen in de cardiologische wereld op de voet en houdt haar lezers op de hoogte van relevante ontwikkelingen. Want wij willen allemaal hetzelfde: de beste zorg!

Tekst: Marion van Es
Beeld: Léon Geraedts

Opzoek naar lotgenotencontact? Check ons forum of onze besloten FB-groep.

Dit artikel verscheen eerder in het HPNLmagazine.