Beter om hartoperatie bij zwangere vrouwen uit te stellen tot na de bevalling

Geschreven door

Het is beter om, waar het kan, een openhartoperatie bij een zwangere vrouw, uit te stellen tot na de bevalling. Dit verlaagt de risico’s voor het ongeboren kind. Indien dit niet mogelijk is, kan een keizersnede direct voorafgaand aan de ingreep de overlevingskansen van de ongeboren baby aanzienlijk vergroten. Dit laat een studie van het Radboudumc zien, waarvan de resultaten nu gepubliceerd zijn in European Heart Journal.

Een zwangerschap heeft grote impact op het hart- en vaatsysteem van vrouwen. Tijdens de zwangerschap werkt het hart van de moeder voor twee mensen, terwijl ook hormonen tijdens de zwangerschap van invloed zijn op onder meer de bloeddruk en bloedvaten. Soms komt het voor dat een vrouw tijdens de zwangerschap een operatie moet ondergaan, bijvoorbeeld vanwege een aangeboren hartafwijking of omdat er spontaan een scheur in de aorta (dissectie) ontstaat of infectie aan een hartklep (endocarditis) optreedt. Een intensieve operatie, veel vrouwen moeten tijdens een ingreep aan de hartlongmachine.

Lees hier verder.

Overzicht meldingen overlijdens na coronavaccinatie

Geschreven door

Dit overzicht gaat over 662 meldingen met een overlijden tot 18 februari 2022. In totaal ontving Bijwerkingencentrum tot nu toe 683 meldingen met een overlijden. Overlijden ná vaccinatie betekent niet dat de oorzaak van overlijden een bijwerking is. In de meldingen met voldoende informatie, is bij een groot deel een andere oorzaak de meest voor de hand liggende verklaring voor het overlijden. Naast de overlijdens als gevolg van de ernstige bekende bijwerking TTS (trombose met trombocytopenie syndroom) zijn er geen nieuwe patronen gevonden van klachten die wijzen op nieuwe ernstige bijwerkingen. Soms kunnen bekende bijwerkingen bijgedragen hebben aan het verslechteren van een al kwetsbare gezondheidssituatie.

Lareb ontving tot 18 februari in totaal 662 meldingen met een overlijden na ongeveer 33,5 miljoen gegeven coronavaccins. Er waren 471 meldingen na het Pfizer/BioNTech vaccin (Comirnaty). Dit is het meest gebruikte coronavaccin, vooral ook in de oudere populatie. Na AstraZeneca vaccinatie (Vaxzevria) waren er 77 meldingen, na Moderna (Spikevax) 71 en na Janssen 20. Bij 23 meldingen was het vaccin onbekend.

Leeftijdsgroep Aantal gemelde overlijdens na coronavaccinatie tot 18 februari 2022
Ouder dan 80 jaar 309
61 t/m 80 jaar 274
41 t/m 60 jaar 57
20 t/m 40 jaar 17
Jonger dan 20 jaar 0
Leeftijd onbekend 5

Trombose en een laag aantal bloedplaatjes
Drie patiënten overleden vrijwel zeker aan de zeldzame bijwerking van uitgebreide trombose in combinatie met een laag aantal bloedplaatjes na AstraZeneca vaccinatie. Bij twee andere overledenen was het niet duidelijk, maar wel mogelijk dat het deze bijwerking betrof.

Myocarditis en pericarditis
Ontsteking van de hartspier (myocarditis) en ontsteking van het hartzakje (pericarditis) zijn bekende zeldzame bijwerkingen van het Pfizer/BioNTech en Moderna vaccin. Drie mensen zijn overleden aan hartproblemen, na een ontsteking van de hartspier of van het hartzakje na vaccinatie met het Pfizer/BioNTech vaccin. In deze meldingen kunnen ook infecties of andere hartaandoeningen een rol hebben gespeeld. Dat myocarditis ná vaccinatie optreedt, betekent niet dat het vaccin altijd de oorzaak is. Het kan ook een andere oorzaak hebben.

Capillair leksyndroom
Het capillair leksyndroom is een zeldzame ernstige bijwerking van het AstraZeneca en Janssen vaccin. Eén patiënt overleed met een zeer gecompliceerd ziektebeeld, waarbij er waarschijnlijk ook sprake was van een capillair leksyndroom. Deze patiënt was gevaccineerd met het Janssen vaccin. 

Verslechteren kwetsbare gezondheidssituatie
Bij 22 meldingen hebben bekende bijwerkingen mogelijk bijgedragen aan het verslechteren van een al kwetsbare gezondheidssituatie of sluimerende onderliggende conditie, al dan niet door een hoge leeftijd. Het gaat hier om veel voorkomende bijwerkingen van de coronavaccins zoals koorts, misselijkheid en algemene malaise.

Bekijk hier het overzicht van de meldingen.

Bron: Lareb

Afspraken over verantwoord wisselen medicijnen rond

Geschreven door

Patiëntenfederatie Nederland, NHG, LHV en de FMS, KNMP en Zorgverzekeraars Nederland zijn gezamenlijk werkafspraken overeengekomen over het verantwoord wisselen van medicijnen met dezelfde werkzame stof, sterkte, toedieningsvorm en afgiftepatroon. Het regelmatig wisselen van medicijnen leidde de afgelopen jaren tot klachten en vragen van patiënten. De nieuwe afspraken maken een einde aan de onduidelijkheid. En moeten leiden tot veilig, doeltreffend en betaalbaar medicijngebruik.

De afspraken borgen vanaf nu de voorspelbaarheid en begeleiding van patiënten bij het wisselen van medicijnen. Het onbeperkt wisselen van medicijnen wordt tegengegaan. De wisselingen die wel mogelijk zijn, worden goed begeleid. Ook over het niet-wisselen, bijvoorbeeld bij medische noodzaak, zijn heldere afspraken gemaakt.

Dianda Veldman, directeur-bestuurder Patiëntenfederatie: ‘Geweldig voor patiënten dat dit resultaat samen is bereikt. Hiermee voorkomen we onnodig gedoe en verwarring, en kunnen arts, apotheker en patiënt samen werken aan optimaal medicijngebruik en goede farmaceutische zorg’.

De nieuwe werkafspraken zijn beschreven in de leidraad ‘verantwoord wisselen van medicijnen’. Het is een praktisch handvat voor alle betrokken partijen en professionals hoe in de dagelijkse praktijk medicijnen verantwoord gewisseld kunnen worden.

De komende periode worden de afspraken uitgewerkt in de praktijk. Daarnaast gaan betrokken partijen een gezamenlijke monitorings- en evaluatiestructuur inrichten om de effecten van de werkafspraken te monitoren, en indien nodig bij te sturen.

Leidraad verantwoord wisselen medicijnen

Bron: Patiëntenfederatie Nederland

On-Site Promotie Jens J.N. Posma

Geschreven door

“Coagulation Factor Xa as Driver of Cardiovascular Diseases”

Sinds tientallen jaren worden antistollingsmedicijnen gebruikt om een overactief stollingssysteem te remmen en daarmee trombose te voorkomen. Steeds meer dierstudies tonen echter aan dat het stollingssysteem ook het verloop bij hart- en vaatziekten kan beïnvloeden via directe communicatie met cellen. In dit proefschrift is aangetoond dat remming van het stollingssysteem verschillende hart- en vaatziekten vermindert; onder andere is er sprake van schadevermindering aan het hart na een hartinfarct. Daarnaast laat het onderzoek zien dat de ontwikkeling van aderverkalking gereduceerd kan worden door antistollingsmedicijnen; zelfs vergevorderde aderverkalking kon worden verminderd nadat muizen behandeld werden met antistolling. Vervolgonderzoek moet deze processen die bijdragen aan dit beschermend effect verder achterhalen, zodat hart- en vaatziekten in de toekomst gerichter behandeld kunnen worden.

Klik hier voor de live stream.

Bron: www.maastrichtuniversity.nl

On-Site Promotie Robert J. Holtackers

Geschreven door

“VISUALISING THE INVISIBLE: Dark-blood late gadolinium enhancement MRI for improved detection of subendocardial scar”

Bij een verstopping van de kransslagaders, ook wel bekend als een hartaanval, sterven de hartspiercellen langzaam af door een gebrek aan zuurstof. Deze afgestorven spiercellen dragen niet langer bij aan de pompfunctie van het hart en worden uiteindelijk vervangen door fibreus littekenweefsel. Met behulp van een MRI techniek, genaamd ‘late gadolinium enhancement’ (LGE), kunnen deze regio’s van fibreus littekenweefsel worden afgebeeld. Echter, omdat fibreus littekenweefsel vrijwel even helder wordt weergegeven als het bloed, is het detecteren en beoordelen van kleine infarctjes die zich direct naast het bloed bevinden, zogenaamde subendocardiale infarcten, momenteel erg lastig. Omdat de aanwezigheid, grootte, en verspreiding van het littekenweefsel belangrijke parameters zijn voor het bepalen van de (vervolg)behandeling, is een nauwkeurige detectie en beoordeling hiervan cruciaal. Zogenaamde ‘donker-bloed’ LGE-methoden zijn in staat het beperkte contrast tussen het littekenweefsel en bloed te verhogen voor een betere visualisatie van dit littekenweefsel. De ontwikkeling en evaluatie van een nieuwe, direct beschikbare, donker-bloed LGE-methode staan centraal in dit proefschrift.

Studies in zowel proefdieren als in een groep van 300 patiënten lieten zien dat deze nieuwe methode in staat is subendocardiaal littekenweefsel beter af te beelden en te kwantificeren dan de huidige referentie standaard, en zelfs regio’s te detecteren die met de huidige methode onopgemerkt bleven. Deze nieuwe methode is daarnaast verder geoptimaliseerd zodat het littekenweefsel ook in 3D afgebeeld kan worden. Tenslotte zijn diverse nieuwe toepassingen voor deze nieuwe methode met succes onderzocht, alsook direct in de praktijk gebracht zoals beschreven in twee ‘case reports’. Dit proefschrift beschrijft daarom het volledige ‘bench to bedside’ traject van de ontwikkeling, evaluatie, en validatie van een nieuwe, verbeterde MRI-techniek die direct en wijdverspreid beschikbaar is, en reeds in diverse centra wereldwijd dagelijks gebruikt wordt.

Klik hier voor het volledige proefschrift.

Klik hier voor de live stream.

Bron: www.maastrichtuniversity.nl

On-Site Promotie Liliane Said

Geschreven door

“Sahtak bi Sahnak: Your Health On Your Plate; The Development, Implementation, And Evaluation Of A Nutrition Programme For Lebanese Adolescents”

Goethe zei ooit: “Weten is niet genoeg, we moeten het toepassen. Willen is niet genoeg, we moeten het doen”. Met betrekking tot obesitas bij kinderen weten we dat dit een ernstig gezondheidsprobleem is dat wereldwijd meer dan 340 miljoen kinderen en adolescenten treft. Ook in de Arabische wereld is obesitas bij kinderen een probleem. Het doel van dit proefschrift was het ontwikkelen, implementeren en evalueren van de eerste voedingsinterventie gericht op Libanese adolescenten op middelbare scholen.

Sahtak bi Sahnak (wat ‘Je gezondheid op je bord’ betekent) is een op theorie gebaseerde, school-geïntegreerde, cultureel passende en goedkope voedingsinterventie. De primaire doelstellingen van deze interventie zijn het verbeteren van de kennis over en de naleving van voedingsgewoonten, en bijgevolg het voorkomen van obesitas onder 15-18-jarige adolescenten in Libanon. Zo hoopt dit proefschrift bij te dragen aan de verbetering van de gezondheid van Libanese adolescenten.

Klik hier voor het volledige proefschrift.

Klik hier voor de live stream.

Bron: www.maastrichtuniversity.nl

Het grijze gebied genaamd prediabetes

Geschreven door

Prediabetes is de fase die voorafgaat aan diabetes type-2. In dit voorstadium merk je niks van de schade die er al aan je lichaam wordt toegebracht. Maastrichts onderzoek toonde recentelijk aan dat ook de schade aan zenuwen en bloedvaten al meetbaar is bij prediabetes. Prof. dr. Coen Stehouwer leidt de Maastricht Studie en de afdeling Interne Geneeskunde van MUMC+. Zijn werk en daarmee MUMC+ behoort tot de absolute wereldtop op dit gebied.

Zo’n vijftig jaar geleden werd de diagnose diabetes pas gesteld als je er als patiënt last van had, vertelt prof. dr. Stehouwer. De te hoge bloedsuikerwaardes leiden bijvoorbeeld tot veel plassen en dorst. “Maar als je daar last van hebt, is de waarde al verre van normaal. Daarom werden de diagnosecriteria naar beneden bijgesteld. De diagnose diabetes werd gekoppeld aan het risico op ziekte. Je kunt zeggen dat het grijze gebied tussen normaal, oftewel wit, en diabetes, oftewel zwart, kleiner werd met die nieuwe criteria. Dat grijze gebied noemen we ‘prediabetes’.”

Sterretje in de ruit

Doorgaans merk je zelf niks van licht verhoogde bloedsuikerwaardes en dus prediabetes. De organen worden al aangetast, maar nog niet zo erg dat je er last van hebt. “Vergelijk het met een sterretje in de voorruit van je auto. Het menselijk lichaam kan heel lang heel veel hebben. Zo wordt de lever  beschadigd door alcohol, maar duurt het een tijd voordat dat zo ernstig wordt dat je er klachten van krijgt.” Gemiddeld heeft iemand tien jaar prediabetes voordat het stadium diabetes type-2 bereikt wordt. “Het is een langzaam voortschrijdende ziekte die steeds ernstiger wordt. En uit ons onderzoek is gebleken dat ook de schade aan de zenuwen, in benen, hart, ogen en hersenen, meetbaar is. Hoe ‘donkerder grijs’ de prediabetes is, dus hoger de bloedsuikerwaarde, hoe groter die schade.”

Monnikenwerk

Wat de Maastrichtse studie bijzonder maakt is het grote aantal mensen dat onderzocht is: zo’n negenduizend. Met behulp van onderzoekstechnieken die deels pas tien jaar bestaan, konden de onderzoekers het monnikenwerk klaren. “Dankzij de omvang van de bestudeerde groep, kun je ook zeggen dat het representatief is voor de hele bevolking.” De bevindingen hebben impact op de manier waarop wereldwijd naar prediabetes wordt gekeken. Want is het niet verstandiger het ‘grijze gebied’ op te heffen en al bij de eerste verhoogde bloedsuikerwaardes te spreken van ‘diabetes type-2’? “In Amerika zijn de richtlijnen al aangepast in die zin dat actief opsporen en behandelen van prediabetes aanbevolen wordt. Dat heeft natuurlijk flinke consequenties, want waar 10% van de Nederlanders diabetes type-2 heeft, heeft 25% prediabetes. De groep patiënten die je moet gaan behandelen groeit dus in één klap enorm als je prediabetes actief wilt gaan opsporen en behandelen.”

Investeren in preventie

In Nederland is het dan ook nog niet zover en gebaseerd op de terughoudende aard hier verwacht Stehouwer dat het nog minstens vijf jaar duurt voor ‘die draai gemaakt is’. “Pas dan zullen patiënten er iets van gaan merken. Afhankelijk van de bereidheid van de overheid om te investeren in preventie kun je dan kiezen voor screening, waarbij een bepaalde groep wordt uitgenodigd, zoals het bevolkingsonderzoek darmkanker voor 55-plussers. Gemakkelijker in te voeren is ‘case finding’, wat betekent dat de huisarts je bloedsuikerwaarde meet als je voor iets anders komt en vervolgens behandeling start als je waardes verhoogd zijn. Op dit moment wordt in dat laatste geval nog niet of nauwelijks actie ondernomen.”
In de nabije toekomst gaat de Maastricht Studie verder onderzoek doen naar zenuw- en bloedvatschade door verhoogde suikerwaardes. Hoe snel verergert de schade bijvoorbeeld? En zijn er mensen aan te wijzen die een groter risico lopen op schade dan anderen, waardoor je gerichter kunt behandelen?

Hoe verklein je het risico?

Om het risico op (pre)diabetes te verkleinen, komen de bekende leefstijladviezen weer om de hoek kijken. “Ook dit is een leefstijlziekte. Tachtig procent van de mensen met diabetes type-2 heeft overgewicht, maar de meeste mensen met overgewicht krijgen geen diabetes. Bij die laatste groep slaagt de alvleesklier erin voldoende insuline aan te blijven maken. Hoe goed dat lukt, is ook erfelijk bepaald. Dus de falende alvleesklier in combinatie met met overgewicht vormt de tweetrapsraket die leidt naar diabetes. Als je daarop tijdig ingrijpt, liefst zo vroeg mogelijk in het grijze stadium als je het mij vraagt, is er nog veel gezondheidswinst te behalen.”

Bron: www.mumc.nl

Alyshia mist een long en heeft haar hart rechts

Geschreven door

Bij de twintig weken echo zat het hartje van Alyshia (6) een beetje gedraaid. Althans, dat was wat de artsen dachten. Later werd duidelijk dat dat het niet was. Moeder Priscilla Holleman (27) en de rest van het gezin werden geconfronteerd met iets veel groters: het hart van Alyshia zat aan de verkeerde kant en ze miste haar rechterlong.

Het was een schok voor Priscilla toen ze hoorde wat er met Alyshia aan de hand was. Wat de kansen van haar dochter waren, was ook de artsen onduidelijk. Kort nadat de ontdekking werd gedaan, moesten Priscilla en haar man daarom een knoop doorhakken. “We hadden zes dagen de tijd om te kiezen of we de zwangerschap wilden voortzetten of afbreken. Dat was een héél heftig moment. We hadden geen idee waar we goed aan deden. Daarom hebben we op een gegeven moment gezegd: we gaan wel zien wat ze kan. In principe valt er met het hart aan de verkeerde kant te leven, net als met één long. We besloten haar een kans te geven.”

----

Als lid van Hartpatiënten Nederland heeft u onbeperkte toegang tot alle Premium-artikelen op hartpatienten.nl. Het enige wat u hiervoor hoeft te doen is inloggen op uw profiel. Het zijn artikelen waar we trots op zijn en die we graag met u als trouwe lezer delen.

Denk eens na over vitamine K

Geschreven door

Binnen de cardiologie wordt veel gebruikgemaakt van vitamine K antagonisten als geneesmiddel. Inmiddels maakt dit steeds meer plaats voor nieuwe medicijnen die op een andere plek in de bloedstolling werken. Cardioloog Remko Kuipers pleit hiervoor. Dit is waarom.  

Kuipers heeft het altijd frappant gevonden. Een vitamine is volgens hem niet voor niets een vitamine: iets dat je moet binnenkrijgen omdat je het zelf niet kunt aanmaken. Vitamines zijn essentieel om te overleven. Toch is er ooit een vitamine K antagonist ontwikkeld. “Dit geneesmiddel is al jaren op de markt. Misschien is dat ook wel de verklaring voor het feit dat bijna niemand zich erover verwondert. Is het niet heel gek dat je een vitamine in het lichaam met zo’n middel blokkeert?”

Blokkade

Allereerst is het belangrijk om te begrijpen wat vitamine K precies in het lichaam doet. De reden dat cardiologen graag vitamine K antagonisten als acenocoumarol en fenprocoumon voorschrijven, is dat vitamine K een rol speelt bij de bloedstolling. Vitamine K zorgt ervoor dat bloed kan stollen. Als je deze vitamine blokkeert, kan het bloed dus minder goed stollen. Vitamine K antagonisten zijn dan ook beter bekend als bloedverdunners. Vitamine K is daarnaast betrokken bij je calcium metabolisme en dirigeert calcium als het ware naar de juiste plek: naar je botten, maar ook naar je bloedvaten. “In 1997 is er een hele belangrijke studie geweest. Daarin werd onderzocht wat er bij proefdieren gebeurde als vitamine K in het lichaam werd geblokkeerd. Daar zag men dat sommige dieren niet eens levend werden geboren en andere dieren al op jonge leeftijd kwamen te overlijden door enorme bloedvatverkalking. De belangrijkste conclusie van die studie: als je vitamine K blokkeert, krijg je verkalking op de verkeerde plekken. Calcium komt dan onder andere in je bloedvaten terecht.”

Aderverkalking

Naar aanleiding van onder andere deze studie zijn er volgens Kuipers ook patiënten begonnen met het slikken van vitamine K. Zo zou je aderverkalking tegengaan. Kuipers ziet soms zelfs patiënten die een hartinfarct hebben gehad en geen cholesterolverlagers, maar wél vitamine K slikken met het idee dat ze dan geen aderverkalking meer kunnen krijgen. “Voor veel mensen is een bloedvat één buis waar bloed doorheen stroomt, maar zo simpel is het niet. Een bloedvat bestaat uit minstens drie lagen. Bij aderverkalking wordt een bloedvat stijf of hard en is het niet meer zo elastisch als het zou moeten zijn. Heb je een bloedprop, kan het dus niet meer uitrekken zodat het bloed verder kan stromen. Cholesterol speelt een rol bij de meest voorkomende vorm van aderverkalking: die aan de binnenste laag van het bloedvat. Bij een tekort aan vitamine K verkalkt de middelste laag van het bloedvat. Bij de meeste mensen voorkom je aderverkalking dus niet door extra vitamine K te slikken, maar bij gebruik van vitamine K antagonisten kan de mate van aderverkalking dus wél toenemen.”

Hogere calciumscore

Verscheidene studies tonen aan dat mensen die een vitamine K antagonist gebruikten, een hogere calciumscore hebben. Hoe langer dit medicijn wordt gebruikt, hoe hoger de calciumscore. Dat betekent dat de bloedvaten van deze groep mensen meer verkalkt zijn. “Enerzijds beschermen vitamine K antagonisten tegen een beroerte, anderzijds stimuleren ze aderverkalking. Bovendien blijken mensen met een vitamine K antagonist behalve snellere verkalking van de bloedvaten, ook een snellere verkalking van de hartkleppen te hebben. Daardoor kan bijvoorbeeld een aortaklepstenose ontstaan.”

Negatieve effecten

Eén ding staat voorop: vitamine K en alles daaromheen is ontzettend complex. Ook voor Kuipers zelf. De negatieve effecten van het blokkeren van vitamine K zijn bij veel artsen ook nauwelijks bekend. “Denk eraan dat vitamines niet voor niks vitamines zijn. Er zijn patiënten die dat heel goed begrijpen, maar die vervolgens geen gehoor krijgen bij de cardioloog. Die te horen krijgen dat het onzin is om vitamine K bij te slikken. Dat is te begrijpen. Bijscholing over de functies van vitamine K krijgen cardiologen namelijk niet, maar wél over de zoveelste cholesterolverlager. Aan de andere kant: als je vitamine K antagonisten gebruikt, is het ook levensgevaarlijk om tegelijkertijd vitamine K te gaan slikken. Eigenlijk is het zonde dat in de reguliere cardiologie weinig kennis bestaat over het ontstaan van aderverkalking in verschillende bloedvatlagen. En dat terwijl cardiologen notabene over bloedvaten gáán.”

Nieuwe antistollingsmiddelen

Nu er nieuwere bloedverdunners op de markt zijn die vitamine K niet blokkeren, zou Kuipers patiënten willen adviseren om van vitamine K antagonisten te switchen naar deze nieuwe antistollingsmiddelen. “Ook artsen moeten hierin hun verantwoordelijkheid nemen en medicijnen voor deze groep mensen – ook voor ouderen – omzetten naar pillen die vitamine K níet meer remmen. Als patiënt mag je ook best aangeven dat je hebt gehoord dat er nieuwe bloedverdunners zijn die je graag zou willen hebben. Elke arts hoort daar gehoor aan te geven.”

Waarom brengt HPNL dit onder de aandacht?

Wij willen onze lezers zo breed mogelijk van nuttig informatie voorzien en op die manier de samenleving transparanter maken. Dat behoort tot onze doelstelling. Wij helpen daarbij. Onafhankelijk en objectief. Helpt u ons? Wij helpen u.

Tekst: Laura van Horik
Beeld: Remko Kuipers

Dit artikel verscheen in het HPNL magazine. Interesse? Vraag hier het HPNLmagazine aan.

Haal alles uit het leven

Geschreven door

Bijna tien jaar geleden spraken wij de nu 59-jarige Marco Eversdijk over zijn leven en bewonderenswaardige positiviteit, nadat hij op 43-jarige leeftijd een hartinfarct op vakantie kreeg en daaraan een pompfunctie van 35% overhield. In ‘Hoe gaat het nu met?’ nemen wij polshoogte en stellen de vraag: hoe gaat het nu met... Marco Eversdijk.

Aan positiviteit ontbreekt het Marco in ieder geval niet. Dat is totaal onveranderd. Net zoals zijn wil om alles uit het leven te halen. Hij wilt nog steeds veel. Heel veel. En dat doet die dan ook. Al heeft hij zichzelf wel enigszins moeten terugfluiten na een Covid-19 besmetting. Het ziekbed hakt er flink in waardoor hij nu kampt met chronische longembolieën en een verminderde zuurstoftoevoer. Het leuke nieuws daarentegen? Na een scheiding, heeft hij het geluk weer gevonden bij zijn huidige vriendin en in het voorjaar gaan zij trouwen!

----

Als lid van Hartpatiënten Nederland heeft u onbeperkte toegang tot alle Premium-artikelen op hartpatienten.nl. Het enige wat u hiervoor hoeft te doen is inloggen op uw profiel. Het zijn artikelen waar we trots op zijn en die we graag met u als trouwe lezer delen.