Nieuwe medicijnvoorschrijvers

Vanuit interesse en vanwege mijn werk voor Hartpatiënten Nederland volg ik de ontwikkeling van de gezondheidszorg op de voet. Daarbij betracht ik de nodige terughoudendheid, ík heb daar een aangeboren argwaan voor. Het gaat altijd om geld. Veel geld. Zo ben ik altijd extra alert als het om zogenaamde ‘nieuwe’ medicijnen gaat. Er gaat dan onmiddellijk een lampje branden; hebben wij deze medicijnen nodig, zijn ze bewezen betrouwbaar en effectief?

Iemand die ik buitengewoon vertrouw in de wereld van medicijnen is (huis)arts-epidemioloog Dick Bijl. Dick werkte 22 jaar als hoofdredacteur van het Geneesmiddelenbulletin. Een in 1967 door de overheid opgericht magazine, met als taak artsen en apothekers, maar ook patiënten en studenten onpartijdig te informeren over geneesmiddelen. Ik vertrouwde hun resultaten en publicaties en deed er mijn voordeel mee. Maar die onpartijdigheid bevalt diezelfde overheid steeds minder. En als de politiek het belangwekkende Geneesmiddelenbulletin niet meer helpt, draaien ze het in principe de nek om. En dat terwijl de totale kosten zeer gering zijn. Mede daardoor besloot hoofdredacteur Dick Bijl de eer aan zichzelf te houden en gooide hij, bij wijze van spreken, het bijltje erbij neer. Dick bestudeerde tijdens zijn werkzaamheden tienduizenden artikelen over geneesmiddelenonderzoek en schreef er een boek over met de titel: ‘Het Pillenprobleem’. Op de omslag staat: ‘Waarom we zoveel medicijnen gebruiken die niet werken en niet helpen’. Titel en bijschrift zijn een goede samenvatting van de vaak schokkende inhoud.

In september woonde ik de presentatie van het boek bij. Ik zag steeds meer fronsende wenkbrauwen in de zaal toen Dick een aantal zaken benoemde die je niet voor mogelijk houdt. Weet u bijvoorbeeld dat slechts 5% van de nieuwe medicijnen die tussen 2000 en 2018 op de markt zijn gekomen daadwerkelijk goed waren? Van de overige 95% waren de resultaten nihil. Dick Bijl: ‘De farmaceutische industrie haalt alle trucs uit de kast om hun middelen mooier voor te stellen dan ze zijn. Op die manier misleiden ze tijdschriftredacties, regelgevende instanties en uiteindelijk artsen en patiënten’. Tijdens de bijeenkomst blijkt ook dat de registratie van bijwerkingen erg tekort schiet en dat onderzoeksresultaten bijna niet te vinden zijn in zogenaamde darkwebs. En nog iets: bijwerkingen vallen onder bedrijfsgeheim! Oftewel, men hoeft ze niet openbaar te maken.

Tijdens de presentatie volgde interessante discussies tussen Dick, het publiek en panelleden. Zo werd bijvoorbeeld ook gediscussieerd over de zogenaamde programmatische zorg en kwam de rol van praktijkondersteuners naar voren, die steeds vaker op de stoel van de dokter lijken te zitten. Maar realiseren wij ons dat hiermee een nieuwe groep medicijnvoorschrijvers is ontstaan; en realiseren wij ons dat deze groep trainingen, opleidingen en bijscholingscursussen krijgen; en realiseren wij ons daarbij ook dat deze scholing vaak een marketing-achtige achtergrond vanuit de farmaceutische industrie heeft? Maar ook dat de praktijkondersteuner regelmatig nieuwe medicijnen adviseert? En diezelfde praktijkondersteuner het recept schrijft en meestal slechts routinematig geaccordeerd wordt door de huisarts? In mijn ogen is dit een slechte en gevaarlijke ontwikkeling. Het zijn nu eenmaal geen medici. Zij horen niet op de voorschrijversstoel!

De verantwoordelijkheid en advisering over medicijngebruik voor bijvoorbeeld diabetes, verhoogd cholesterol en/of hoge bloeddruk hoort nu eenmaal bij de dokter thuis. Immers, de dokter heeft er uiteindelijk jarenlang voor gestudeerd. Bovendien vind ik dat het een taak is van de arts om veel meer te vertellen over mogelijke bijwerkingen. In de spreekkamer wordt dat vaak gebagatelliseerd. Dat zou anders moeten!

Gelukkig ben ik argwanend en ben ik mij bewust van het feit dat onze overheid bezuinigt, verantwoordelijk is voor onder andere programmatische zorg en tegelijkertijd onafhankelijke organisaties als het Geneesmiddelenbulletin langzaam maar zeker de nek omdraait. Maar wij waken ervoor dat ze niet hetzelfde gaan doen met ons…

Column door: Jan van Overveld