Je hartslag als thermometer

De lichaamstemperatuur kan bepaald worden uit de hartslag. Dit wijst onderzoek van het Radboudumc onder Olympische sporters uit. Sporters kunnen deze methode tijdens trainingen gebruiken om uiteindelijk beter te presteren in de hitte. De techniek wordt nu verder onderzocht bij deelnemers van de 4Daagse. 

Algoritme van het Amerikaanse leger

Inspanning verhoogt de lichaamstemperatuur, vooral met warm weer. Een te hoge lichaamstemperatuur zorgt voor slechtere prestaties. In extreme gevallen kan het zelfs tot een gevaarlijke hitteberoerte leiden. Yannick de Korte van de afdeling Fysiologie onderzocht met collega’s of de lichaamstemperatuur betrouwbaar te berekenen is uit de hartslag. Dit deed hij bij 101 sporters die trainden voor de Olympische Spelen van Tokio in het kader van het Thermo Tokyo project. De Korte: ‘Professionele sporters hebben vrijwel altijd een band om hun middel die de hartslag continu meet. Door middel van computerberekeningen, een zogenaamd algoritme, kun je de lichaamstemperatuur uit het hartslagsignaal schatten. Dit vergeleken we met directe temperatuurmetingen door een speciale temperatuurpil die de sporters innamen.’ Het Amerikaanse leger ontwikkelde het algoritme, dat ook wordt gebruikt door het Nederlandse leger. De onderzoekers werkten dan ook samen met Defensie aan dit onderzoek.

Positief verrast

De eerste resultaten verrasten De Korte: ‘Die zagen er erg goed uit. Het algoritme deed het goed bij licht tot matig verhoogde lichaamstemperaturen. We hadden niet verwacht dat je de lichaamstemperatuur tijdens inspanning betrouwbaar kunt bepalen met alleen een hartslagsignaal. Er is namelijk veel variatie in temperatuurreacties tussen personen.’ Het onderzoek laat echter ook zien dat het algoritme onbetrouwbaar wordt bij een lichaamstemperatuur boven de 39 graden. Dit betekent dat deze methode nog niet geschikt is om te waarschuwen voor oververhitting. Maar het kan wel gebruikt worden tijdens trainingen om het lichaam te laten wennen aan hogere lichaamstemperaturen. ‘Een uur trainen met een matig verhoogde lichaamstemperatuur zorgt bijvoorbeeld al voor veranderingen in het lichaam,’ vertelt De Korte. ‘Hierdoor kun je beter sporten in de hitte. De sporter ziet de temperatuur op een horloge dat in verbinding staat met de hartslagband. Zo kan hij of zij de intensiteit van de training direct aanpassen aan de hand van de temperatuur.’

Verder onderzoek bij Vierdaagselopers

De methode wordt verder onderzocht bij twintig deelnemers aan de Nijmeegse 4Daagse. De Korte legt uit: ‘Het huidige onderzoek werd uitgevoerd in een heel gecontroleerde omgeving bij jonge topatleten met een hoge trainingsintensiteit. We gaan het nu onderzoeken bij een heel gevarieerde groep lopers van verschillende leeftijden en tijdens langdurige en matig intensieve inspanning.’ De deelnemers slikken de temperatuurpil en dragen een hartslagband en het horloge dat de geschatte temperatuur weergeeft.

‘We zijn ook erg benieuwd of lopers geïnteresseerd zijn in real-time informatie over hun lichaamstemperatuur en of zij hun gedrag hierop aanpassen’, zegt De Korte. ‘Gaan ze bijvoorbeeld minder hard lopen of meer drinken als hun lichaamstemperatuur oploopt? We gaan dit onderzoeken met vragenlijsten. We zouden het onderzoek eigenlijk op de dinsdag van de Vierdaagse uitvoeren, maar die dag is afgelast vanwege de extreme hitte. Nu gaan we de metingen op woensdag doen. Door de huidige omstandigheden is dit onderzoek enorm relevant. We hopen dat de resultaten ons handvatten geven voor de toekomst.’

Over de publicatie

Dit onderzoek is gepubliceerd in Frontiers in Sports and Active Living: A Heart Rate Based Algorithm to Estimate Core Temperature Responses in Elite Athletes Exercising in the Heat. J.Q. de Korte, B.J. Veenstra, M. van Rijswick, E.J.K. Derksen, M.T.E. Hopman, C.C.W.G Bongers, T.M.H. Eijsvogels. DOI: 10.3389/fspor.2022.882254.

Bron: Radboudumc