Een kunsthart blijft een bijzondere ingreep

Op haar twaalfde was het voor Jelena Sjatskig (38) al duidelijk dat ze later chirurg wilde worden. Dat lukte: inmiddels is ze cardiothoracaal chirurg in het Erasmus MC in Rotterdam. “Een operatie is een heel mooi samenspel van meerdere specialismen en betrokkenen.”

Op haar veertiende kwam Jelena als alleenstaande asielzoeker vanuit Azerbeidzjan naar Nederland. Keihard deed ze haar best om uiteindelijk haar droombaan te kunnen bemachtigen. Op haar negentiende startte ze in Utrecht dan ook met de opleiding geneeskunde. “Ik had met mezelf afgesproken dat ik me niet op één specialisme zou concentreren, maar toen ik in aanraking kwam met hartchirurgie, was ik meteen verkocht”, zegt ze lachend. “Wat me aansprak, is dat je echt een ziek mens helpt en een levensverlengende operatie verricht. Een hartoperatie kan ervoor zorgen dat iemand met een levensbedreigende aandoening daarna dezelfde levensverwachting heeft als iemand zonder aandoening. Ook werk je binnen de hartchirurgie veel met je handen én samen met andere mensen. Je staat er nooit alleen voor, maar behandelt de patiënt als team.”

Hartchirurgie

Tijdens haar opleiding kreeg ze een verblijfsvergunning en de Nederlandse nationaliteit, dus had ze officieel toestemming om te gaan werken. Ze rondde haar opleiding geneeskunde uiteindelijk met succes af en werkte vervolgens drie jaar als arts niet in opleiding: één jaar in het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein en twee jaar in het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven. Daarna startte ze de opleiding tot hartchirurg. “Je begint in deze opleiding met de basis, dus omleidingen en hartkleppen. Langzaamaan breid je dat uit naar bijvoorbeeld gecombineerde ingrepen en hartklepreparaties. In het Catharina Ziekenhuis werd ik bij zo goed als alle operaties betrokken, waardoor ik vijfennegentig procent van de operaties aan het einde van de opleiding onder begeleiding kon doen.”

Een kunsthart

Jelena werkt inmiddels vier jaar als cardiothoracaal chirurg in het Erasmus MC. Opereren doet ze al tien jaar. Ze doet zowel omleidingen en hartklepoperaties als kunstharten en hart- en longtransplantaties. “Hart- en longtransplantaties kunnen heel uitdagend zijn. Ik vind dat altijd leuke ingrepen. Daarnaast is het kunsthart één van mijn aandachtsgebieden. In totaal plaatsen we hier zo’n vijfentwintig tot dertig kunstharten per jaar. Ik doe ongeveer de helft van die operaties. Ook dit blijft een bijzondere ingreep.” Tijdens een hartoperatie ligt het hart stil. Hoe lang dat is, hangt af van de ingreep en of een patiënt al eerder een operatie heeft ondergaan, licht Jelena toe. “Als een patiënt niet al eerder is geopereerd, hoeft een harttransplantatie niet heel ingewikkeld te zijn en kan het snel gaan. Toch is dat zelden zo. De meeste patiënten hebben al een operatie achter de rug en in het ergste geval zelfs al een kunsthart. Dan zijn het uitdagende ingrepen die wel twaalf tot veertien uur kunnen duren. We moeten dan heel voorzichtig zijn.”

Complicaties

Tijdens een hartoperatie bestaat het risico dat er complicaties optreden. Dat hoeft niet zozeer te leiden tot het overlijden van de patiënt, maar kan ook iets zijn waar de patiënt zijn leven lang last van heeft, legt ze uit. “Bij aortachirurgie kan het zijn dat de patiënt wakker wordt met een dwarslaesie. Is dat na een ingreep van ruim tien uur het geval, dan is dat natuurlijk heel erg zuur. Als je weet dat het gaat om een korte complicatie die tijdelijk van aard is, zoals een long- of blaasontsteking, kan iedereen daarmee leven. Maar een dwarslaesie of halfzijdige verlamming na een operatie… Dat heeft veel impact. We balen dan ontzettend. Samen doen we er tenslotte alles aan om zoiets te voorkomen en geen onnodige risico’s te nemen tijdens de procedure, maar soms is de conclusie dat we er alles aan hebben gedaan en het tóch niet is gelukt.”

Promotieonderzoek

Jelena is erg gelukkig in haar baan als cardiothoracaal chirurg. Ze ziet zichzelf dit werk in de toekomst ook zeker blijven doen. Daarnaast wil ze graag haar promotieonderzoek afronden, zegt ze. “Ik doe een promotieonderzoek over het kunsthart. Dit is een nog relatief nieuw veld binnen de hartchirurgie. De manier waarop we nu werken, is pas iets van de afgelopen tien tot vijftien jaar. We zijn nog altijd zoekende naar de beste werkwijze en behandeling rondom het kunsthart. Daar is dus zeker ruimte voor verbetering, iets waar ik me graag op wil focussen. Ondertussen blijf ik natuurlijk bezig als cardiothoracaal chirurg. Het is nog altijd bijzonder om met iemands hart bezig te zijn. Af en toe moet ik echt even een stapje terug doen en er van een afstandje naar kijken. Dan kan ik opnieuw beseffen hoe bijzonder het eigenlijk is.”

Waarom brengt HPNL dit onder de aandacht?
Hartpatiënten Nederland volgt alles op de voet en houdt haar lezers op de hoogte van relevante ontwikkelingen. De stichting draagt graag bij aan het verspreiden van interessante, actuele informatie.

Tekst: Laura van Horik
Foto: Jelena Sjatkig

Dit artikel verscheen eerder in het Hartbrug Magazine