Hartpatiënten Nederland begint samen met cardioloog Remko Kuipers een zogenoemd Digitaal Hart & Leefstijl Café, dat maandelijks via internet wordt “uitgezonden”. Voor het eerst op donderdag 25 januari. Doe je mee? Meld je dan snel aan, er zijn een beperkt aantal plekken beschikbaar dus wacht niet te lang!
In dit laagdrempelige digitale “café” kunnen allerlei onderwerpen aan de orde komen die op de een of andere manier met leefstijl en het hart te maken hebben. Vandaar ook de naam Hart & Leefstijl Café, maar dan wel digitaal!
Geen kroeg
Zo’n hartcafé is niet een echte kroeg waar we samen aan de bar gaan hangen om er achter een glaasje pils met schuimende kraag gezellig te keuvelen. Het is zoals gezegd een digitaal café, waaraan iedereen via streaming mee kan doen. Elke maand wordt een bepaald onderwerp behandeld.
Onderwerpen
Een onderwerp waar we het zeker over gaan hebben is vrouwen en het hart. Vrouwen en mannen verschillen immers waar het gaat om het ervaren van hartproblemen. Vaak worden hartinfarcten bij vrouwen over het hoofd gezien. Daar moet verandering in komen, dus we gaan het er over hebben!
Een ander onderwerp dat de revue zal passeren is seks en intimiteit. Veel mensen worstelen met de vraag hoe het nu moet met hun behoefte aan seks en intimiteit, bijvoorbeeld na een hartinfarct of andere ziekten aan hart- en bloedvaten. Het lijkt allemaal niet meer zo vanzelfsprekend, en de angst dat er “iets” gebeurt kan het plezier aan seks en intimiteit behoorlijk vergallen.
Ook onderwerpen zoals boezemfibrilleren en andere aandoeningen komen aan bod. Maar uiteraard speelt leefstijl ook een belangrijke rol in ons digitale café!
Stuur ons je vragen!
Op donderdag 25 januari 2024 streamen we ons Digitale Hart & Leefstijl Café voor het eerst, om 20.00 uur. Vooruitlopend daarop vragen we om alvast vragen te mailen, die je graag bespreekbaar maakt. In deze eerste “uitzending” gaan we het sowieso hebben over wat we van plan zijn en hoe je in de toekomst vaker kunt meedoen. Het is immers de bedoeling dat het een plek wordt waar we niet alleen vragen beantwoorden, maar ook met elkaar in gesprek gaan. Elkaar tips geven, elkaar een hart onder de riem steken.
Hartfalen, hartkloppingen en een hartstilstand. Een greep uit de klachten waar jij als hartpatiënt last van kunt hebben. Vervelend, al hebben we goed nieuws. Er zijn namelijk een hoop dingen waarmee je deze klachten zélf kunt verminderen. Hoe? In dit artikel geven we je een aantal tips.
Hartgezondheid meten
Hartziekten hebben allemaal hun eigen symptomen. Zo heb je bij de een wel last van een verstoorde hartslag en bij de ander niet. Zelfs als je je hartziekte naar je gevoel onder controle hebt, is het goed om het belangrijke orgaan af en toe te meten. Natuurlijk helemaal als je vermoedt dat er toch iets niet klopt. Een verstoorde hartslag is eenvoudig te meten. Hiervoor kun je simpelweg luisteren naar het ritme van de slagen. De hartslag hoort stevig en regelmatig te zijn. In rust zou je tussen de zestig en honderd slagen per minuut moeten horen. Bij minder dan zestig hartslagen per minuut heb je een te lage hartslag. Hierdoor kun je onder andere last hebben van vermoeidheid en duizeligheid. Heb je meer dan honderd hartslagen per minuut? Dan is je hartslag te hoog. Dit veroorzaakt klachten als kortademigheid of vermoeidheid. Ook pijn op de borst en een licht gevoel in het hoofd zijn bekende symptomen. Bij zowel een te hoge als een te lage hartslag is het verstandig om een bezoekje te brengen aan de cardioloog. Maar vergeet ook je bloeddruk niet. Een te hoge bloeddruk voel je niet altijd, al verhoogt dit de kans op een hartinfarct. Bij een goede bloeddruk is de bovendruk lager dan honderdveertig en de onderdruk lager dan negentig. Een te hoog gehalte cholesterol, de bouwsteen voor lichaamscellen, hormonen en gal, is ook niet goed. Idealiter bedraagt deze niet meer dan vijf mmol/L. Een ongezonde levensstijl kunnen deze klachten verergeren. Gelukkig kun je hier zelf iets aan doen. Een tipje van de sluier: laat je sigaret voortaan links liggen.
Risico’s
De grootste boosdoeners van een ongezonde levensstijl zijn roken en overgewicht. Roken maakt de bloedvaten smaller, ook die van je hart. Hierdoor kunnen de klachten die je bijvoorbeeld bij hartfalen ervaart, heviger worden. Daarnaast verhoogt roken de hartslag en bloeddruk. De hartconditie verbeteren begint dus bij het stoppen met roken. Daarnaast is het goed om je gewicht in de gaten te houden. Overgewicht kan bijvoorbeeld het risico op het overlijden aan een hartziekte vergroten. Om erachter te komen of je een gezond gewicht hebt, kun je je Body Mass Index (BMI) en middelomtrek meten. Een normaal BMI voor volwassenen van 19 tot en met 69 jaar ligt tussen de 18,5 en 25. Hierbij hoort voor vrouwen een middelomtrek van 80 centimeter, voor mannen een van 90. Ligt het BMI tussen de 25-30, met een middelomtrek van boven de 90 (vrouw) of 100 (man) centimeter, dan is het risico op een hoge bloeddruk verdubbeld. Met een BMI hoger dan 30, een middelomtrek van meer dan 105 (vrouwen) of 110 (mannen), heb je zo’n drie tot vijf keer zoveel risico op een hartaanval. Sta ook regelmatig stil bij je psychische gezondheid. Als je je lange tijd somber, gestrest of angstig voelt, heb je langdurig stresshormonen in je bloed. Dat laat de bloeddruk en de hartslag stijgen en verslechtert de afweer. Hierdoor kan slagaderverkalking toenemen, wat kan een hartinfarct kan uitlokken. Vergeet daarnaast het belang van een goede nachtrust niet. Hierin kan het hart herstellen, wat bijdraagt aan een verbetering van de gehele hartconditie.
Aan de slag
Zowel op psychisch als fysiek vlak kun je actie ondernemen om je hartklachten te verminderen of nieuwe klachten te voorkomen. Stop bijvoorbeeld met roken. Na een jaar rookvrij te zijn, is de verhoogde kans op een hartaanval alweer gehalveerd. Na vijftien jaar is het risico op hart- en vaatziekten zelfs gelijk aan dat van een niet-roker. Om je cholesterol op peil te houden, is het goed om verzadigde vetten, zoals roomboter, zo veel mogelijk te vervangen door onverzadigde vetten als zachte margarine. Let dus goed op je voeding. Om daarnaast je bloeddruk te laten dalen en een gezonder gewicht te krijgen, is het verstandig om iedere week minstens tweeënhalf uur matig intensief te bewegen. Hierdoor hoeft je hart minder intensief te werken om het bloed rond te pompen. Je traint hiermee indirect je hartspier. Bewegen helpt ook om stress en andere psychische klachten te verlagen. Tot slot kan slaap de sleutel zijn tot een betere hartconditie. Slaap daarom iedere dag zes tot acht uur. Zo wordt je hart iedere dag weer fris en fruitig wakker.
Tekst: Julia Kroonen
Opzoek naar lotgenotencontact? Check ons forum of onze besloten FB-groep.
Zitten is het nieuwe roken. Toen deze slogan een paar jaar geleden de wereld in geslingerd werd, bracht de boodschap ervan behoorlijk wat teweeg. De één vond hem goed en de ander vond hem te ver gaan, maar de kern van waarheid drong in ieder geval door tot menig Nederlander: wie niet beweegt, schaadt de eigen gezondheid.
Nederlanders zitten graag, blijkt uit onderzoek. Maar liefst 9 uur en 6 minuten brengt de Nederlander gemiddeld op een dag zittend door, tonen cijfers van het RIVM aan. Dat is behoorlijk wat, zeker als je erbij bedenkt dat diezelfde gemiddelde Nederlander ook nog eens gemiddeld 8 uur in zijn of haar bed doorbrengt. Te veel en te lang achter elkaar zitten kan negatieve gevolgen hebben op de spierkracht en botten en het kan het risico op hart- en vaatziekten en diabetes vergroten. Het devies luidt dus: opstaan, meer in beweging komen, vaker proberen om staand te werken, te lezen of televisie te kijken en gesprekken wellicht waar mogelijk eens een keertje wandelend voeren.
Richtlijnen
Volgens de Beweegrichtlijnen van de Gezondheidsraad zouden volwassenen en ouderen minstens 2,5 uur per dag intensief moeten bewegen en drie keer per week spier- en botversterkende activiteiten moeten ondernemen. Intensief bewegen kan bijvoorbeeld door op de crosstrainer of roeimachine te stappen in de sportschool, een potje te tennissen of te joggen. Wie het iets gematigder wil aanpakken, kan een flink eind in stevig tempo wandelen of een eind gaan zwemmen. Naast die 2,5 uur per week is het, zeker voor mensen met een zittend beroep, belangrijk om de zituren regelmatig even te onderbreken. Zet bijvoorbeeld iedere twee uur een wekker en spreek met jezelf af dat je bij iedere wekker even gaat staan, een rondje om het huis gaat lopen of zelfs voor een half uurtje staand blijft werken. Hoe minder zituren, hoe beter.
Goed voor het hart
Voldoende bewegen kan de kans op hart- en vaatziekten 20 tot 30% verlagen, stelt de Hartstichting. Wanneer we in beweging komen, daalt namelijk de bloeddruk. Dat effect houdt zelfs aan tot enkele uren na de inspanning. Aangezien een hoge bloeddruk een belangrijke aanstichter is van bijvoorbeeld hartinfarcten, zijn de voordelen op dat vlak dus evident. Wanneer je echt gaat sporten, zorg je ervoor dat je spieren zich continu moeten samentrekken. Om dat te doen, hebben de spieren voedingsstoffen en zuurstof nodig. Die worden vanuit het hart door de bloedvaten naar de spieren gepompt. Het hart moet dus flink aan de bak. Dat zorgt ervoor dat de algehele hart-longconditie beter wordt naarmate je meer sport. Een bijkomend voordeel is dat het risico op het dichtslibben van de aderen verkleint wanneer je de bloedcirculatie regelmatig stimuleert. Sporten zou dus voor iedere hartpatiënt idealiter een vast onderdeel zijn van de weekroutine.
Rustig aan
Dat betekent niet dat u direct zeven dagen per week in de sportschool hoeft te gaan staan. Sterker nog, het is juist raadzaam om niet te hard van stapel te lopen. ontstaat weer het risico dat je de hartspier overbelast. Zoals personal trainer en lifestylecoach Radmilo Soda eerder al eens in dit magazine zei: “Stap voor stap opbouwen en voldoende tussentijds rust nemen is essentieel.” Fit blijven is laagdrempeliger dan vaak gedacht wordt en kan op vele manieren. Zo kunt u iedere avond na het eten bijvoorbeeld even een wandelingetje maken, u kunt regelmatig ‘voor de lol’ de trap op en af lopen, of u koopt een kleine dumbbell en pakt die er iedere ochtend even bij voor wat krachtoefeningen: 10 minuten per dag kan al genoeg zijn.
Volhouden
Consistentie is natuurlijk het belangrijkste als u fit wilt blijven. Drie weken lang drie keer per week in de sportschool staan is natuurlijk geweldig, maar de effecten worden weer teniet gedaan als u daarna een ‘pauze’ inlast van een jaar. Daarom is het aan te raden een beweegritme op te bouwen dat bij u past. Als uw nekharen al recht overeind gaat staan bij alleen al de gedachte aan een roeimachine, zal het lastig zijn om een frequent sportschoolbezoek daadwerkelijk vol te houden. Kies dan liever voor een paar wandelingen of fietstochtjes per week. Of misschien heeft u een zwembad bij u in de buurt waar u iedere week een paar baantjes kunt trekken. Zelfs functionele klussen, zoals regelmatig tuinieren, de auto wassen of het hele huis grondig schoonmaken, dragen al bij aan uw conditie en tellen als bewegen. Iedere minuut dat u niet zit telt; daar kunt u dus best creatief in zijn.
Tekst: Yara Hooglugt
Beeld: HPNL
Opzoek naar lotgenotencontact? Check ons forum of onze besloten FB-groep.
In de winter staat ons immuunsysteem onder extra druk, omdat onze weerstand achteruit gaat. De feestdagen zijn traditioneel een periode waarin we ongezond eten, overeten en een paar kerst-kilootjes aankomen. Maar wat als je het anders zou kunnen doen? Wat als je een feestelijk, extravagant en decadente kerst kan hebben zonder te overdrijven. Daar is deze handleiding voor!
Er zijn een paar keuzes die je al kan maken voor een gezonder kerstfeest.
Let erop dat je niet overeet, tips in de volgende paragraaf.
Beperk je suikerconsumptie door gezonde alternatieven te kiezen, zoals ook in de dessert recepten beschreven.
Kies één of twee vegetarische gerechten met groenten in de hoofdrol.
Eet minimaal 200 gram groenten in je totale kerstdiner.
Hoe bouw je jouw kerstmenu op?
Ten eerste bepaal je hoeveel gangen je wil bereiden en welke bijgerechten je bij het hoofdgerecht neemt. Een standaard maaltijd is 500 tot 550 gram per persoon, je verdeelt deze over de gangen die je eet voor een complete maaltijd zonder te overeten. Grote eters kunnen dan meer van de bijgerechten nemen om toch een volledige maaltijd te hebben.
Een voorbeeld 3 gangen menu
Voorgerecht: 150 gram
Hoofdgerecht: 250 gram (met bijgerechten)
Nagerecht: 100 gram
Een voorbeeld 4 gangen menu
Voorgerecht: 100 gram
Tussengerecht: 100 gram
Hoofdgerecht: 250 gram (met bijgerechten)
Nagerecht: 100 gram
Je diner plannen
Je wil met kerst natuurlijk zoveel mogelijk tijd doorbrengen aan de tafel met je gasten en zo min mogelijk tijd in de keuken. Dit doe je door je diner goed te plannen.
Een paar tips:
Zorg dat je 90% van je gerechten al hebt voorbereid, in de professionele keuken heet dit misé en place. Je hoeft dan alleen nog maar de borden op te maken en af te maken.
Zorg voor een koud voorgerecht en dessert zodat je deze al klaar kan hebben staan van tevoren.
Bepaal je keuken faciliteiten en plan je menu volgens wat je hebt. Bijvoorbeeld: 2 dingen voor de oven, 2 dingen voor het fornuis, 2 koude onderdelen.
Kies het liefst een ovengerecht als hoofdgerecht, zodat je dit alleen de oven in hoeft te schuiven tijdens de avond.
Ben je beperkt en heb je bijvoorbeeld geen oven? Maak het dan zo makkelijk mogelijk voor jezelf door alles al voor te maken wat in de pan bereid gaat worden zodat je het slechts hoeft te bakken.
Presentatie is de sleutel
Met je presentatie kan je jouw gerechten naar een hoger niveau brengen, in plaats van het gewoon op het bord te leggen. Daarom wat presentatie 101:
Creëer zichtbare ingrediënten. Stel je gebruikt bieten, dan garneer je af met bietenchips; als je cashewmousse gebruikt, dan gebruik je een paar cashewnoten voor de garnering.
Zorg dat je luxe ingrediënten in de hoofdrol staan, de presentatie is ervoor bedoeld dat deze ingrediënten tot zijn recht komen.
Zorg voor complementaire smaken, bijvoorbeeld het gebruiken van dezelfde kruiden in de garnituur die ook in je gerecht zitten. Zo versterk je de in het gerecht aanwezige smaken.
Deze handige items kunnen je helpen de borden mooi op te maken: steekringen (of een kartonnen ring met aluminimfolie), spuitzakken met spuitmondjes, spuitflesjes voor olie, quenelles creëren met lepels, ijsschepjes in verschillende maten.
Wat leuke presentatie items
Groentechips Verse kruiden
Kiemen en cress
Eetbare bloemen
Kruiden- en specerijen olie
Noten en zaden
Citrus rasp
(Kruiden) zout
Bladgroenten zoals rucola en veldsla
Je eettafel opmaken
Je kan de meest prachtige gerechten hebben, maar als je niks aan de eettafel doet is het zonde van de moeite die je in je gerechten stopt. Daarom ook hiervoor
wat tips.
Creëer een mooi stuk in het midden van je tafel, liefs met wat takken, dennenappels en andere items uit de natuur. Leg er een paar items uit je kerstboom tussen en je bent klaar.
Beperk het werken met onnatuurlijke items voor enkel gebruik, dit is beter voor het milieu.
Kies je borden en let erop wat contrast te gebruiken (lichte gerechten op donkere borden en donkere gerechten op lichte borden).
Print een mooi menu uit voor je gasten zodat ze weten wat ze gaan krijgen.
Opzoek naar lotgenotencontact? Check ons forum of onze besloten FB-groep.
De sauna is een populaire plek om te ontspannen. Eén op de tien mensen gaat er jaarlijks een keer naartoe. Maar hoe gezond is dit bezoek? En wat heeft het voor effect op je hart?
Er zijn verschillende sauna’s. De bekendste zijn de Finse sauna, kruidensauna, infraroodsauna, sauna met zoutkristallen en de stoomcabine. Het belangrijkste verschil zit in de temperatuur. Waar de temperatuur in de Finse sauna tachtig tot honderd graden Celsius is, bedraagt deze in de kruidensauna en sauna met kristallen slechts zeventig. De infraroodsauna is nog minder warm. Hier ligt de temperatuur op maximaal zestig graden. De stoomcabine is slechts vijfenveertig graden. Hoe dan ook: zodra je de sauna instapt, komt een walm aan warmte je tegemoet. Je huid gaat zweten, je poriën gaan open en je bloedvaten verwijden zich. Naast vocht wordt vuil en talg afgevoerd. En aangezien de sauna zo warm is, ontspannen je spieren vanzelf. Van je rug tot aan je schouders. Ideaal! Maar is zo’n saunabezoek ook gezond?
Gezond
Ons lichaam is niet gewend aan een temperatuur van tot wel honderd graden Celsius. Het reageert heftig op deze warmte. Dat geldt ook voor de plotselinge kou, zodra je de sauna verlaat. Volgens onderzoek van de universiteitskliniek Charité in Berlijn maakt je lichaam daarom antistoffen aan. Dat is goed, want deze verbeteren je immuunsysteem. Zo word je bijvoorbeeld beter beschermd tegen een verkoudheid. Sterker nog: onderzoekers aan de Universiteit van Turku ontdekten dat mensen die een half jaar lang twee keer per week een sauna bezochten, na een maand 30 procent minder last hadden van verkoudheidsklachten. Een saunabezoek heeft een reinigende werking en versterkt de bovenste laag van je huid. Je loopt dus met een schone huid de deur uit. Ga je naar een infraroodsauna, dan kun je ook je bloeddoorstroming verbeteren. De infraroodstralers werken rechtstreeks in op je lichaam en zijn daarmee goed voor je spieren. En ook voor je hart: medisch onderzoek wijst uit dat een regelmatig saunabezoek de hartconditie kan verbeteren. Dit kan een verminderde kans op hartfalen als gevolg hebben. Goed nieuws, al zijn er voor hartpatiënten ook risico’s aan een saunabezoek verbonden.
Veilig ontspannen
Bij ernstig hartfalen, hartritmestoornissen en een lage bloeddruk moet je voorzichtig zijn met een saunabezoek. Dat geldt zowel voor hete sauna’s, zoals de Finse, als de mildere. Een bezoek wordt afgeraden als je last hebt van hartkrampen. Hetzelfde advies geldt als je het afgelopen half jaar een hartinfarct hebt gehad. Als je je hartproblemen onder controle hebt, is een bezoek in principe veilig. Het blijft echter verstandig om voorafgaand te overleggen met de behandelend arts. Er zijn namelijk risico’s. Een saunabezoek is te vergelijken met lichamelijke inspanning en verlaagt je bloeddruk. Bij een te lage bloeddruk kun je flauwvallen. Let hier daarom op met medicijngebruik en bezoek de sauna niet na hevige inspanning. Ga daarnaast niet op de warmste plek in de sauna zitten en drink veel water om je vochttekort aan te vullen. Gebruik geen alcohol, daar droog je van uit. Aangeraden wordt ook om maximaal vijftien minuten in de sauna zitten. Na een kwartier kun je pijnklachten zoals hoofdpijn gaan ervaren. Het is verstandig om de laatste twee minuten rechtop te zitten. Zo bevorder je de bloedsomloop, waardoor je niet duizelig wordt bij het opstaan. Wil je de sauna verlaten? Maak dan geen gebruik van koude (dompel)baden. Je bloeddruk kan door koud water snel verhogen. Neem in plaats daarvan een lauwwarme douche en rust hier een half uurtje van uit. De beste sauna voor hartpatiënten is de infraroodcabine, daar is de temperatuur niet zo hoog. Al blijft het advies dat je de sauna direct moet verlaten als je je niet goed voelt.
Regelmatig saunabezoek
Een saunabezoek heeft dus een positief effect op je gezondheid, mits je de benodigde maatregelen neemt. Let echter wel op met kinderen. Zij die jonger zijn dan vier jaar kunnen vaak niet goed aangeven of ze het warm of koud hebben. Kies in dat geval voor een sauna met een milde temperatuur en verblijf hier slechts vijf minuten. Er is geen maximum aan het aantal saunabezoeken, al is het hierbij ook weer verschillend hoe vaak iemand de hitte kan verdragen. Dat verschilt van één dag in de maand tot zeven dagen per week. Raadpleeg de behandelend arts altijd om te overleggen over je toekomstige saunabezoeken. Een saunabezoek kost veel energie, dus zorg ervoor dat je na je bezoek voldoende eet. Zo kun je veilig het dagje sauna afsluiten en de sauna eventueel later opnieuw bezoeken.
Tekst: Julia Kroonen
Beeld: HPNL
Opzoek naar lotgenotencontact? Check ons forum of onze besloten FB-groep.
Het fenomeen stress staat regelmatig in een kwaad daglicht, maar volgens Christiaan Vinkers, psychiater en hoogleraar Stress en veerkracht bij het Amsterdam UMC, is stress een heel normaal proces. Sterker nog: een stressvrij leven bestaat volgens hem niet. “Een stressreactie is heel dynamisch. Wel is het nodig om na stress weer te herstellen, en meestal gaat dat goed. Pas op het moment dat je stresssystemen constant aan blijven staan, keert het zich tegen je.”
Stress is onze aangeboren en min of meer automatische reactie op alles wat onze balans dreigt te verstoren. Dat kan een auto zijn die de hoek om komt scheuren als jij de straat oversteekt, maar kan ook chronisch zijn, zoals werk of financiële problemen. Ieder mens heeft een eigen stressorkest, oftewel een scala aan mechanismen om ervoor te zorgen dat hij niet uit balans raakt, vertelt Vinkers. “Dit heeft te maken met het stresshormoon cortisol, maar ook met adrenaline, hersennetwerken en hoe je je voelt en gedraagt. Ieder mens is anders en reageert dus ook anders op stress. Stress gaat trouwens heel ver terug. Zelfs de oude Romeinen hadden stress, alleen was er vroeger minder aandacht voor en bestond het woord ook nog niet.”
Risicofactoren
Hoe een mens met stress omgaat, is deels biologisch en genetisch bepaald. Daarnaast heeft het te maken met de mensen die je om je heen hebt, of er mensen zijn die van je houden, hoe je bent opgegroeid en factoren als werkstress. “Hoe je op stress reageert heeft te maken met jouw psychologische coping, dus hoe jij met problemen omgaat en of je iemand bent die van nature optimistisch is of snel piekert. Alle bouwstenen samen, je aanleg maar ook wat je hebt meegemaakt en waar je in het leven staat, bepalen wat voor soort muziek jouw stressorkest maakt. Het kan ook zijn dat je van nature minder goed tegen stress kunt, of chronische stress hebt. Iedereen heeft een punt waarop stress teveel kan worden. Dan is de emmer eigenlijk al vol en is er maar een druppel nodig om deze te doen overlopen. Dat is een risicofactor, net als jeugdtrauma’s en armoede. Daarnaast reageren mannen anders op stress dan vrouwen. Mannen kiezen vaker voor vechten of vluchten, oftewel de klassieke stressgevoelens, terwijl vrouwen vaak naar andere manieren zoeken om in balans te blijven.”
Een overbelast stressorkest
Stress heeft volgens Vinkers een imagoprobleem, maar het is lang niet altijd slecht en onlosmakelijk verbonden aan de mens en zijn leven. “Er wordt vooral over stress gepraat als het fout gaat of je je rot voelt, maar niet over alle duizenden keren dat je stressorkest is gaan spelen toen het nodig was en je je er niet bewust van was, en je er baat bij had. Stress is onvermijdelijk. De beroemde stressonderzoeker Hans Selye zei daarover: er is maar één manier om helemaal geen stress te hebben en dat is als je dood bent. Dat is volgens mij ook zo. Je hoeft niet bang te zijn voor stress, maar het is wel goed om erop te letten. Als je langdurige of hevige stress hebt, kun je er last van krijgen en heeft dat invloed op lichaam en geest. De emmer begint vol te raken en je krijgt daarvan signalen: je slaapt minder goed, bent geprikkeld of krijgt misschien wel buikpijn, rugpijn of hartkloppingen. Dat zijn allemaal rode vlaggen om je te laten zien dat je stressorkest écht onder druk begint te staan en je in actie moet komen. Je stressorkest heeft invloed tot in je kleinste haarvaatjes, en dus ook op hoe je hart en vaten en je immuunsysteem functioneren. Langdurige of heftige stress geeft meer risico op een scala aan ziekten in lichaam en geest: een depressie, psychose, verslaving, maar ook auto-immuunziekten, hoofdpijn, overgewicht of hart- en vaatziekten. En als je al een slechte hartconditie hebt, kan stress net de trigger zijn die zorgt voor een hartaanval.”
Signalen
De meeste mensen leren hun stressorkest door de tijd heen kennen. Ze weten wat ze voelen als ze gestrest zijn, ook al is er niet altijd ruimte om er op dat moment bij stil te staan of er wat aan te doen. “Je lichaam geeft vaak voor jou herkenbare stresssignalen. Als je je normaal gesproken op een bepaalde manier voelt of gedraagt en ineens is dat anders, dan kan dat een potentiële rode vlag zijn. Probeer er dan echt even bij stil te staan en te kijken of er redenen aan te wijzen zijn die maken dat je je gestrest voelt. Wees je bewust van de signalen en leer je eigen stressorkest kennen. Kijk wat je eraan kunt doen en praat erover. Veel mensen worstelen er zelf mee, houden het voor zich, maar dat maakt het alleen maar moeilijker.”
Gouden tips
Volgens Vinkers zijn mensen van nature heel veerkrachtig en goed in staat om met stress om te gaan. Daarom mag je best vertrouwen op je eigen veerkracht, zegt hij. “Mijn gouden tip? Zoek niet naar gouden tips tegen stress. Mensen hopen altijd op tips, maar wat ga je dan zeggen? Goed eten, goed slapen en bewegen? Wanneer je stressorkest onder druk staat omdat je relatieproblemen hebt en er wordt gezegd dat je mindfulness moet gaan doen, is dat geen oplossing voor je problemen. Of wanneer je manager je enorm onder druk zet op werk, is hardlopen dan de oplossing? We moeten af van one size fits all oplossingen die niet van toepassing zijn op de persoon van wie het stressorkest onder druk staat. Wees daarom ook kritisch op algemene stresstips. Iemand die jou of jouw situatie niet kent, kan moeilijk zeggen wat jou specifiek helpt om stress te verminderen. Uiteindelijk ken jij jezelf het beste. Kijk aan welke instrumentengroep jij wat moet doen om je stressorkest in periodes van stress onder controle te krijgen.”
Waarom brengt HPNL dit onder de aandacht?
Wij willen onze lezers zo breed mogelijk van nuttig informatie voorzien en op die manier de samenleving transparanter maken. Dat behoort tot onze doelstelling. Wij helpen daarbij. Onafhankelijk en objectief. Helpt u ons? Wij helpen u.
Tekst: Laura van Horik
Beeld: Daan van Eijndhoven (DigiDaan)
Opzoek naar lotgenotencontact? Check ons forum of onze besloten FB-groep.
’s Avonds in bed kruipen om de volgende dag fris en fruitig wakker te worden. Slaap is essentieel om je overdag lichamelijk en geestelijk fit te voelen. Maar hoe werkt een goede nachtrust? Wat als je de slaap niet kunt vatten? Paul Hendriks, longarts-somnoloog bij Isala Zwolle en Pauline van Hirtum, longarts-somnoloog bij Centrum voor Slaapgeneeskunde Kempenhaeghe in Heeze/Breda, leggen het uit.
We brengen een groot deel van ons leven slapend door. Volgens Van Hirtum is dat maar goed ook. Slapen zou namelijk belangrijk zijn voor lichamelijk herstel, ons geheugen en het verwerken van emoties. Maar wat gebeurt er als je in slaap valt? “Eerst kom je in een lichte slaap. In deze fase heb je meer kans wakker te worden van bijvoorbeeld geluiden dan in de volgende fase: de diepe slaap. Hierin zijn de ademhaling en hartslag rustig. De hersenen gebruiken weinig energie. Dat energiegebruik wordt hoger in de REM-slaap. De fase waarin je meer gaat dromen.” Deze cyclus duurt volgens Van Hirtum negentig tot honderdtwintig minuten en herhaalt zich vier tot vijf keer per nacht. Hoeveel slaap je nodig hebt, verschilt per persoon. “Sommigen hebben aan zes uur genoeg, anderen hebben negen tot tien uur nodig. Voor volwassenen ligt het gemiddelde tussen de zeven à acht uur.” Maar wat als je ’s avonds wakker ligt?
Slechte nachtrust
Volgens longarts-somnoloog Hendriks is een goede slaapcyclus heel belangrijk. Als je niet goed slaapt, kun je volgens hem prikkelbaarder zijn, een mindere concentratie hebben en je somber voelen. “Ook kun je hierdoor overdag vermoeid zijn. Dat is vervelend als je bijvoorbeeld hartfalen hebt. Je hart pompt dan al minder bloed rond dan normaal, waardoor je vermoeid bent. Slaap je slecht, dan wordt die vermoeidheid versterkt.” Slecht slapen kan volgens Hendriks een psychische oorzaak hebben. Je ligt bijvoorbeeld te woelen vanwege zaken op je werk of privéomstandigheden. “Die gedachten neem je ook mee tijdens het slapen, waardoor je ’s nachts meerdere keren wakker kunt schrikken. Zo wordt de kwaliteit van je slaap minder.” Een goede nachtrust begint dus bij ontspanning. Hendriks raadt aan een uur voor het slapengaan de werklaptop dicht te klappen. Ontspanningsoefeningen, zoals zorgen van je afschrijven, zijn hierbij belangrijk. “Maak je hoofd leeg. Hoe je dat doet, is voor iedereen anders. Goed is om daarbij fel licht te dimmen, want dat stimuleert het gevoel van wakker te moeten zijn. Leg je telefoon dus weg.” Bij sommige hartpatiënten schuilt er volgens Van Hirtum echter ook een fysieke aandoening die kan leiden tot vermoeidheid: obstructief of centraal slaapapneu.
Slaapapneu
Bij obstructief slaapapneu vernauwen volgens Van Hirtum de bovenste luchtwegen herhaaldelijk tijdens het slapen. Hierdoor gaat er op deze momenten minder lucht naar de longen. “Bij centraal slaapapneu gebeurt dit ook, maar dan zit de oorzaak niet in de bovenste luchtwegen. De ademhaling wordt dan minder goed aangestuurd. Bij beide typen slaapapneu kan het zuurstofgehalte tijdelijk dalen. Door slaapapneu kun je klachten krijgen als slecht slapen, niet uitgerust wakker worden en slaperigheid overdag.” Volgens Hendriks ervaart echter niet iedereen met slaapapneu deze klachten. “Vanwege de hartproblemen die je hebt, ben je vaak al extra vermoeid. Heb je hier ineens meer last van, dan denk je misschien: het ligt vast aan mijn hart. Dat is dus niet altijd zo.” Een sluimerende aandoening. Al zijn er naast vermoeidheid volgens Hendriks nog een aantal andere symptomen waaraan je slaapapneu kunt herkennen. Zo word je bijvoorbeeld vaker wakker om te plassen. Je partner kan daarnaast opmerken dat je snurkt of soms stopt met ademhalen. Vermoed je dat je slaapapneu hebt? Dan kan een plastic snurk of anti-snurkbitje volgens Hendriks helpen. “Een beademingsapparaat is ook effectief. Dat blaast lucht naar binnen, zodat je weer vrij kunt ademen.” Daarnaast hebben de longarts-somnologen ook algemene tips waarmee je de kwaliteit van slaap kunt bevorderen.
Beter slapen
’s Avonds nog een kopje koffie of glaasje cola? Dat kun je volgens Hendriks en Van Hirtum beter niet doen. Cafeïne houdt je namelijk wakker. “Daarnaast kun je beter voor het slapengaan niet te veel eten”, adviseert Hendriks. “Je maag is dan te druk met het verwerken hiervan, waardoor je moeilijker in slaap valt.” Het tijdstip dat je gaat slapen, heeft volgens Hendriks weinig invloed op de kwaliteit van slaap. “Het gaat erom dat je het aantal benodigde uren slaap haalt en deze niet overschrijdt. Want dan krijg je een lui gevoel.” De gouden regel? Rust, reinheid en regelmaat. “Slaap op vaste tijden in een donkere, geventileerde ruimte zonder prikkels”, aldus Van Hirtum. “Dat kan bijdragen aan een goede nachtrust.”
Tekst: Julia Kroonen
Beeld: HPNL
Opzoek naar lotgenotencontact? Check ons forum of onze besloten FB-groep.
Veel mensen zijn te dik, te vet om preciezer te zijn. Juist dat te vet zijn veroorzaakt problemen. Zoals suikerziekte. Dan zijn er slimme fabrikanten die daarvoor medicijnen ontwikkelen, waarmee je de teveel ingenomen suiker snel weer uitplast. “Bizar”, vindt cardioloog Remko Kuipers. Hij gaf er dinsdagavond een webinar over, in samenwerking met Hartpatiënten Nederland.
Afvallen is belangrijk, als je te dik bent. “Maar ga dan niet rennen, als je 110 kilo weegt”, zei Remko. “Begin dan met iets wat bij je past. Bijvoorbeeld meer slapen. Ook daar val je van af. En slapen werkt goed tegen de stress, die slecht is voor het hart. In plaats van te gaan rennen om af te vallen kun je dus beter beginnen met eens goed te gaan slapen.
Voortrekker
Remko begon zijn carrière met een opleiding tot apotheker. Dat is hij ook geworden. Daarna ging hij onderzoek doen naar evolutionaire geneeskunde. Zeg maar bekijken wat de oermensen aten, de prehistorische jagers en verzamelaars dus, en wat er sindsdien aan het voedingspatroon is veranderd. Vervolgens werd hij arts en uiteindelijk cardioloog met als aandachtsgebied preventie. “Dat is een nog ongeboren kindje”, zei hij. “Ik ben een van de voortrekkers daarvan.”
Want de meeste, of bijna alle, cardiologgen lijken nauwelijks geïnteresseerd in preventie. Ze hebben vooral geleerd om pillen voor te schrijven. “Ik loop te ver voor de troepen uit”, denkt Kuipers. “Ik moet soms heel ver achterom kijken om nog iemand te zien. Mijn vakgebied is in de huidige gezondheidszorg (een schadeverzekering) helaas moeilijk te implementeren.”
Een legio medicijnen
“Er zijn mensen die speciaal voor mij komen. Ze zoeken mijn ervaring op over aanvliegroutes naar gezond leven, en hoe je iemand kunt beïnvloeden om dat te bereiken. De meeste cardiologen hebben niks geleerd over leefstijl. Ze kennen de toepassing van legio medicijnen, maar hebben slechts één oneliner over leefstijl geleerd: minder eten en meer bewegen. That’s it.”
Fastfood
In ons land is veel mis waar het gaat om voeding. Kuipers wijst op de volgens hem “vreselijke reclames voor ongezonde voeding.” Want vrijwel alles wat uit een pakje komt is on- of tenminste minder gezond, zei hij. Want bij bewerking worden vaak ongezonde stoffen toegevoegd (geur-, smaak, kleur- en conserveringsstoffen) en gezonde actief of passief verwijderd (vezels, vitaminen, mineralen) waardoor bewerking er bijna altijd toe leidt dat een product minder gezond wordt.
“Zeker de ziekste mensen zouden moeten proberen te stoppen met fastfood eten. Te vaak zie ik juist mensen met overgewicht drie keer per dag naar de Macdonalds gaan. Om uiteindelijk de puntjes op de i te zetten kan het daarna ook nuttig zijn om minder granen en zuivel te consumeren. Want ook die zijn niet zo gezond als groente en fruit, waar vrijwel elke Nederlander te weinig van eet. Granen en zuivel staan weliswaar in de Schijf van Vijf. Maar die is ook ingegeven door lobby en overbevolking (de noodzaak om een wereldbevolking van 8 miljard mensen te voeden).
“Er zou ook minder btw moeten worden geheven op groente en fruit. Het is slap dat de politiek daarin geen stappen maakt. En er moet een suikertaks komen. En dat mag pijn doen, want pas dán gaan mensen nadenken. Pas dan zullen ze wellicht een appel kopen in plaats van een blikje cola.
Koolhydraatarm
Wees ook voorzichtig met koolhydraatarm of keto eten. Dat kan slecht zijn voor de darmflora, want die leeft van vezels. Een van de deelneemsters aan het webinar liet ook weten dat bij haar het prikkelbare darmsyndroom (PDS) ontstond na het langdurig volhouden van een dieet dat koolhydraatarm was.
Suiker
“Het gaat om de vraag hoe snel suiker wordt opgenomen in het bloed”, zei Remko. “Suikers uit groenten en fruit worden maar langzaam opgenomen, uitgesmeerd over een langere periode. Ga je echter witte pasta, aardappelen of frisdranken nuttigen, dan wordt de suiker snel in het bloed opgenomen. Dat veroorzaakt een piek van suiker, waarop de alvleesklier razendsnel gaat overreageren, en dat kan zorgen voor een ‘compensatoire’ hypo, ofwel weer een hongergevoel, en zo blijf je maar eten en dikker worden. Bovendien zijn die pieken giftig, verhoogde suikerwaarden leiden tot hart- en vaatziekten en kanker.”
Red Bull
“Redbull kan hartritmestoornissen veroorzaken. Bovendien zit het zo vol suiker en andere stoffen dat het rampzalig is voor het glazuur van je tanden. Frisdrank voegt ook helemaal niks toe een je gezondheid: het zijn suikerbommen. Als je suikerhoudende frisdrank drinkt jojo je qua bloedsuikerspiegel heen en weer tussen overmatige calorie-inname en hypo’s. Je kunt beter eiwitten en vet eten, ook als snack.
Ook denken veel mensen dat een glaasje appelsap of sinaasappelsap erg gezond is. ‘Helaas’, aldus Kuipers. “Een appel is gezond, maar ga je die uitpersen, dan verdwijnen de vezels en hoef je niet meer te kauwen. Ofwel: je fruit wordt snoep, en je krijgt alsnog die ongezonde suikerpiek in je bloed. Het gezondheidseffect van de vrucht is dan misschien wel helemaal tenietgedaan.”
Olijfolie – en niets anders
Kuipers waarschuwde tijdens het webinar ook voor zonnebloemolie, pindaolie en sla olie. Daar zit teveel Omega-6 vet in, en we hebben vaak al teveel omega-6 in ons bloed, waardoor we het risico op hart- en vaatziekten vergroten. “De gezondere keuze is olijfolie”, aldus Kuipers. “Gebruik geen andere olie!”
Verder zei hij dat je niet teveel brood moet eten. “En smeer er niet teveel op, liefst geen boter. Dat levert alleen maar extra calorieën op. En áls het echt moet, gebruik dan in ieder geval zo min mogelijk want geen enkele boter is in feite gezond.”
Hij waarschuwde herhaaldelijk voor overgewicht. “Dan stapelt zich steeds meer vet in de lever en de alvleesklier op, wat uiteindelijk leidt tot suikerziekte.” Afvallen is het devies. Minder eten, maar vooral anders en minder vaak eten, meer bewegen, maar dan op jouw manier, geen calorieën drinken, voldoende slapen, stress-reductie en het onderhouden van sociale contacten. Al die factoren dragen bij aan een gezonde leefstijl en helpen bij afvallen.
Alcohol
Is alcohol een risico? Ja en nee. Wie een enkel glaasje per week of zelfs per dag drinkt hoeft zich niet teveel zorgen te maken over hart- en vaatproblemen. Hooguit over het extra risico op kanker. Dat dan weer wel. Maar veel andere factoren zijn veel gevaarlijker voor het hart en de vaten, weet Remko. Zoals je cholesterol, suikerziekte, roken, luchtvervuiling, stress, te weinig slaap, te weinig beweging. Alcohol valt bij deze factoren in het niet, zei hij dinsdag.
”De crux is: we moeten medicijnen proberen te vervangen door een gezond leven. Als je bijvoorbeeld flink afvalt, kun je met heel veel van je medicijnen voor bijvoorbeeld suikerziekte en een hoge bloeddruk stoppen”, noemde hij als voorbeeld uit een artsenpraktijk. “Pillen zijn vaak niets anders dan het behandelen van onze ongezonde leefstijl. Een nieuw suikermedicijn is er bijvoorbeeld op gericht om de suiker die je teveel eet, snel weer uit te plassen. Een ander op het remmen van onze eetlust. Een soort ‘castratie van je eetlust.’ We lossen de ene hoofdzonde (gula) op met een andere (acedia). Dat is toch waanzin! Bizar!”
Elektrische fiets
Kijk ook eens wat meer naar de verhouding tussen vet en spieren, zei hij. “We hebben bijna allemaal spiertekort (sarcopenie). We zitten teveel en bewegen te weinig. Een tekort aan spieren leidt ook tot suikerziekte. Daarom is het bijvoorbeeld best zorgwekkend dat zoveel jonge mensen op elektrische fietsen rondrijden.”
Boeken
Kuipers schreef twee boeken over zijn bevindingen: Oerdieet en Oergezond (hier te bestellen). Aanraders voor wie gezond wil (gaan) leven!
Regelmatig besteden wij vanuit Hartpatiënten Nederland aandacht aan een gezonde leefstijl. Een belangrijke pijler voor gezonde leefstijl is voeding. Ook hierover kunt u veel lezen in HPNLmagazine en ook op www.hartpatienten.nl
Behalve dat wij er veel aandacht aan besteden, organiseren wij incidenteel zogenaamde ‘ledendagen’. Tijdens zo’n dag leggen wij met veel passie uit hoe mensen op eenvoudige wijze meer grip op hun gezondheid kunnen krijgen. Zo is er binnenkort een leuke kookworkshop. Er zijn nog een paar plaatsen vrij. Klik hier voor meer informatie.
In het kader van gezonde voeding, hebben wij ruim een jaar geleden Kuusj in de schijnwerpers gezet. Dit deden wij omdat steeds vaker uit onderzoeken blijkt dat gezonde vetten goed zijn voor onze gezondheid. Maar welk soort vlees behoort tot gezonde voeding? Waar komt het vandaan? Hoe worden de dieren behandeld? Welke voeding krijgen ze? Worden ze met hormonen behandeld? Hoeveel ruimte hebben de beesten?
Bij het, in een prachtig stukje Zuid Limburg gelegen Kuusj, draait alles om het welzijn van de Kuusje, oftewel varkens op z’n Limburgs. Eigenaren en koppel Amy en Joshua hechten veel waarde aan een vrij en gelukkig leven voor hun dieren en doen er dan ook alles aan om ze dat te geven.
Volgens hun horen Kuusjes te leven in natuurlijke vrijheid. Naast het feit dat ze zo een gelukkig leven leiden ontstaat er vlees van zeer hoge kwaliteit. Inmiddels hebben ze de mogelijkheid om alles van ‘zaadje tot karbonaatje’ in eigen beheer te doen. Ze verwerken hun vlees in de eigen slagerij.
Naast het hoeden van hun varkens en de verwerking van het vlees, hebben Amy en Joshua nog een aantal bezigheden. Zo begeleiden ze jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt en doen ze samen met hun alle dagelijkse werkzaamheden. In het seizoen worden sinds kort ook verschillende arrangementen op de hoederij georganiseerd.
Onlangs was ik, samen met een collega, te gast bij ‘Koake mit Kuusj’. Het was een onvergetelijke ervaring, het was een ware eyeopener. Gewoon door de kennismaking met de kuusjes, de zeugjes, de rondleiding, de uitleg etc. Het eten smaakte zoals het vele jaren geleden smaakte. Zowel het heerlijke varkensvlees als ook de eerlijke verse groente uit eigen moestuin. Het smaakte gewoon zoals eerlijk eten behoort te smaken. Tel daarbij de schitterende omgeving in het mooiste stukje van Limburg op en je dag kan niet meer stuk. In een woord: geweldig! Wij maakten er een filmpje.
Omdat wij u ook in de gelegenheid willen stellen om met mensen als Amy en Joshua en gelijksoortige initiatieven kennis te maken, zijn wij momenteel bezig met de voorbereidingen van een heel bijzondere reis naar Zuid Limburg en België. Behalve een Kuusj evenement hebben wij dan nog een aantal andere unieke excursies voor u in petto.
Kunt u niet wachten op onze georganiseerde reis of geeft u er de voorkeur aan om op eigen gelegenheid Kuusj te leren kennen? Dat kan natuurlijk ook. Op dit moment zijn er nog een enkele plekjes vrij bij een paar arrangementen. Komt u van ver en wilt u in de buurt overnachten? Er zijn genoeg leuke hotels in de regio.
Nieuwsgierig en zelf kennismaken met Kuusj? Boek dan snel, want er is veel belangstelling.
Iris (Greentwist) is healthy chef, kookdocent en holistische gezondheidscoach. Donna is bij donateurs van Hartpatiënten Nederland o.a. bekend door haar kookvideo’s. Beiden delen dezelfde passies: liefde voor koken en eten, én mensen te leren over gezondheid. Met als doel: anderen optimale gezondheid laten ervaren.
Wij bieden u de kans om een heerlijke, en vooral gezonde, maaltijd te bereiden. Voor alles wordt gezorgd: wij nemen alle verse ingrediënten mee die we samen met u gaan bereiden. Ook wordt u bijgepraat over alles wat met gezond eten en leven te maken heeft.
Tijdens deze gezamenlijke kook- en eetworkshop kunt u Donna en Iris alles vragen wat u altijd al had willen weten over voeding en leefstijl.
Uiteraard is dit meer dan alleen gezond koken en eten. Het is een gezellig dagje uit en je wordt er slimmer van! Je gaat naar huis met een goed gevulde maag, een voldaan gevoel en, wie weet, nieuwe vriendschappen.
Meer weten over gezond eten bereiden en een goede leefstijl nastreven? Doe dan mee.
Reageer snel: het aantal deelnemers is zeer beperkt. Bel: 085 081 1000
